Cần xây dựng phong trào toàn dân phòng, chống hàng giả, hàng nhái - Kỳ 4: Xây dựng cơ chế khen thưởng, phát huy vai trò giám sát, tố giác của người dân

Người dân là lá chắn quan trọng nhất

Bà Selena Thanh Thủy - Chủ tịch HĐQT/CEO Golden Sun khẳng định, người tiêu dùng (NTD) là tuyến phòng thủ quan trọng nhất. DN có thể triển khai công nghệ, pháp luật có thể nghiêm minh, nhưng nếu NTD vô tình tiếp tay bằng cách ham rẻ, mua hàng “trôi nổi” thì nỗ lực phòng, chống hàng giả, hàng nhái sẽ giảm hiệu quả.

Luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài - Phó Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ Chống hàng giả (ACF) nhận định: “Trong cuộc chiến chống hàng giả, người dân chính là “lá chắn” đầu tiên và quan trọng nhất. Mỗi hành động tố giác kịp thời không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi chính đáng của bản thân họ, mà còn góp phần bảo vệ cộng đồng, hướng tới một thị trường minh bạch, lành mạnh và bền vững cho tất cả mọi người. Tôi tin rằng, dưới sự “giám sát” của người dân, vấn nạn hàng giả sẽ được kiểm soát và đẩy lùi một cch hiệu quả”.

Nhằm tăng cường sự phối hợp giữa DN - cơ quan quản lý - người dân trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái, theo Luật sư Thu Hoài, trước hết cần xây dựng khái niệm về hàng giả một cách khái quát, thống nhất để tránh gây nhầm lẫn trong áp dụng pháp luật; cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung về chống hàng giả theo Đề án 319/QĐ-TTg, cho phép các cơ quan từ Công an, Quản lý thị trường (QLTT), Hải quan, Y tế đến các DN và người dân có thể truy cập, cập nhật thông tin một cách đồng bộ và kịp thời.

Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế khuyến khích DN chủ động báo cáo hàng giả thông qua các kênh thuận tiện, được pháp luật bảo vệ; quy định nghĩa vụ hợp tác với cơ quan chức năng trong việc giám định, cung cấp bằng chứng; tạo hành lang pháp lý cho các Hiệp hội, ngành hàng tham gia vào quá trình đấu tranh chống hàng giả. Đồng thời, cần hoàn thiện cơ chế “một cửa điện tử” để tiếp nhận thông tin tố giác từ nhiều nguồn; quy định thời gian xử lý cụ thể và cơ chế phản hồi cho người tố giác; xây dựng đội ngũ chuyên trách liên ngành có thẩm quyền xử lý nhanh các vụ việc phức tạp.

Đặc biệt, cần quy định cụ thể quyền và nghĩa vụ của người dân trong tố giác hàng giả; xây dựng cơ chế khen thưởng, bảo vệ người tố giác theo đúng tinh thần Chỉ thị 13/CT-TTg; pháp luật hóa việc giáo dục về nhận biết hàng giả trong chương trình giáo dục phổ thông.

Sự phối hợp của người dân chính là “tai mắt” hỗ trợ lực lượng chức năng

Ông Trần Hữu Linh - Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (QL&PT TTTN, Bộ Công Thương) cho biết, đường dây nóng là một trong những kênh thông tin quan trọng giúp Tổng cục QLTT (trước đây) kịp thời tiếp nhận phản ánh từ người dân và nhanh chóng triển khai kiểm tra, xử lý vi phạm ngay từ cơ sở.

“Hiện nay, ngoài việc tiếp nhận và phản hồi kịp thời cho người báo tin, chúng tôi đã có sự ghi nhận, biểu dương trong nội bộ. Tuy nhiên, tôi cho rằng cần tiến thêm một bước là xây dựng cơ chế khuyến khích, khen thưởng cho những cá nhân cung cấp tin chính xác, có giá trị. Bởi, sự phối hợp của người dân chính là “tai mắt” hỗ trợ lực lượng chức năng, nên việc khích lệ kịp thời sẽ giúp họ yên tâm, tin tưởng và tích cực hơn trong việc cùng Nhà nước đấu tranh chống hàng giả, bảo vệ người tiêu dùng” - ông Linh đề xuất.

Đáng chú ý, Cục trưởng Cục QL&PT TTTN cho rằng, với vai trò trung tâm của người dân trong tiêu thụ hàng hóa, việc phát động một phong trào toàn dân phòng, chống hàng giả là hết sức cần thiết và mang tính cấp bách. Bởi hàng giả không chỉ xâm hại trực tiếp đến sức khỏe, quyền lợi của người tiêu dùng mà còn làm suy giảm niềm tin xã hội, phá vỡ môi trường cạnh tranh lành mạnh và kìm hãm sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Đây là vấn đề không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực của lực lượng chức năng, mà cần có sự tham gia rộng rãi của cả cộng đồng.

Thực tiễn từ đường dây nóng chống hàng giả của lực lượng QLTT cho thấy, khi người dân được khuyến khích và bảo vệ, họ trở thành “tai mắt” vô cùng hiệu quả. Năm 2024, nhiều vụ việc lớn đã được Tổng cục QLTT (nay là Cục QL&PT TTTN) phát hiện và xử lý nhờ phản ánh kịp thời của người dân. Điều này chứng minh rằng sức mạnh cộng đồng chính là nhân tố quan trọng giúp cơ quan chức năng mở rộng phạm vi giám sát, phát hiện nhanh chóng các hành vi gian lận và tạo áp lực ngăn chặn từ sớm, từ xa.

Theo ông Linh, trong phong trào toàn dân phòng, chống hàng giả, cơ quan quản lý nhà nước phải giữ vai trò nòng cốt. Cục QL&PT TTTN có trách nhiệm tham mưu chiến lược, tổ chức các đợt cao điểm, đồng thời phối hợp với hiệp hội và doanh nghiệp để lan tỏa phong trào trên quy mô lớn. Ở tuyến địa phương, Chi cục QLTT phải là lực lượng trực tiếp triển khai, tiếp nhận thông tin phản ánh, xử lý nhanh chóng và công khai kết quả nhằm củng cố niềm tin của Nhân dân. Bên cạnh đó, doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng cũng cần đồng hành, cung cấp thông tin nhận diện, chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời tham gia truyền thông để nâng cao nhận thức xã hội.

“Nếu được tổ chức bài bản, phong trào toàn dân chống hàng giả sẽ hình thành nên một “lá chắn cộng đồng”, nơi Nhà nước, doanh nghiệp và người dân cùng chung tay bảo vệ thị trường. Khi sức mạnh tổng hợp này được phát huy, không chỉ vấn nạn hàng giả từng bước bị đẩy lùi, mà niềm tin của người tiêu dùng và môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng cũng sẽ được củng cố vững chắc hơn” - ông Linh khẳng định.