Nguyên tắc đánh giá Hồ sơ dự thầu (HSDT) được quy định tại Điều 28 Luật Đấu thầu là phải căn cứ vào tiêu chuẩn đánh giá và các yêu cầu khác nêu trong Hồ sơ mời thầu (HSMT). Ngoài ra, việc đánh giá còn căn cứ vào các tài liệu giải thích làm rõ HSDT của nhà thầu (khi có yêu cầu) trên cơ sở bảo đảm việc làm rõ HSDT không thay đổi nội dung cơ bản của HSDT và không thay đổi giá dự thầu (Điều 36 Luật Đấu thầu).
Việc đánh giá còn phải tuân thủ trình tự quy định tại Điều 35 Luật Đấu thầu và trình tự này được nhắc lại trong HSMT. Tuy nhiên, 8 nhà thầu vẫn được phê duyệt trúng thầu 15 gói thầu in sách giáo dục phục vụ năm học 2019-2020 do Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) là chủ đầu tư dù vi phạm điều kiện tiên quyết quy định tại Luật đấu thầu và Hồ sơ mời thầu (HSMT).
1 của hàng sách giáo dục thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
Không căn cứ vào HSMT để đánh giá nhà thầu
Theo Luật Đấu thầu, đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu đáp ứng các yêu cầu của bên mời thầu trên cơ sở bảo đảm đạt được mục tiêu là cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Khi áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi hoặc đấu thầu hạn chế để lựa chọn nhà thầu, các yêu cầu cho một gói thầu được gọi là HSMT. Đây là tài liệu để nhà thầu căn cứ vào đó chuẩn bị HSDT và để bên mời thầu đánh giá HSDT nhằm chọn ra nhà thầu trúng thầu.
Tại điểm d, điều 3, Thông tư 05/2015/TT-BKHĐT ngày 16/6/2015 quy định chi tiết lập HSMT mua sắm hàng hóa, không được chỉnh sửa các quy định nêu trong mẫu HSMT về chỉ dẫn nhà thầu và điều kiện chung hợp đồng. Theo đó, tại khoản 4.2 và 4.6 phần 1 về Thủ tục đấu thầu quy định về tư cách hợp lệ nhà thầu quy định: Nhà thầu đáp ứng tư cách hợp lệ khi hạch toán tài chính độc lập và đã đăng ký trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia theo quy định của bảng dữ liệu.
Cũng cần phải nhấn mạnh, theo quy định của Luật Đấu thầu và Nghị định 63/NĐ-CP đây là 02 yêu cầu cực kỳ quan trọng mà khi tham dự thầu chỉ cần không đáp ứng chỉ 01 nội dung trong số các yêu cầu này thì HSDT của nhà thầu sẽ bị loại ngay, không được đánh giá tiếp. Các yêu cầu thuộc nhóm này gọi là tính hợp lệ của HSDT (trước đây trong Luật Đấu thầu 2005 nhóm yêu cầu này được gọi là các điều kiện tiên quyết). Chẳng hạn, đó là yêu cầu về sự hợp pháp của đơn dự thầu, thỏa thuận liên danh, thời gian hiệu lực của HSDT, bảo đảm dự thầu…, cuối cùng là tư cách hợp lệ của nhà thầu (gồm đăng ký hoạt động hợp pháp, hạch toán tài chính độc lập, không đang trong quá trình giải thể… và đã đăng ký trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia).
Các quy định yêu cầu rõ ràng trong HSMT của Dự án đấu thầu in sách giáo dục phục vụ năm học 2019-2020 (quy định tại điểm 4 phần 1 về Thủ tục đấu thầu quy định tại Thông tư 05/2015/TT-BKHĐT) nhưng Công ty TNHH MTV NXBGDVN lại phê duyệt trúng thầu cho 8 nhà thầu vi phạm HSMT của 15 gói thầu.
Cụ thể, trong số 90 gói thầu thuộc Dự án được NXBGDVN tổ chức đấu thầu, có 15 gói thầu nhà thầu tham gia đấu thầu vi phạm điều kiện tiên quyết trong HSMT nhưng vẫn được NXBGDVN phê duyệt trúng thầu.
Đó là Gói thầu số 72 (Nhà thầu trúng thầu là công ty CP In Bạc liêu); Các Gói thầu số 05, số 12, số 15, số 24 (Nhà thầu trúng thầu là Công ty CP in Phúc Yên); Gói thầu số 48 và số 89 ( nhà thầu trúng thầu Công ty CP in và TM Khánh Hòa); Gói thầu số 42 (nhà thầu trúng thầu là Công ty CP in thương mại Phú Yên); Gói thầu số 18 (Nhà thầu trúng thầu là Công ty CP In Nghệ An); Gói thầu số 39, số 40, số 49 (Nhà thầu trúng thầu là Công ty TNHH MTV in tổng hợp Bình Dương); Gói thầu số 52 và số 67 (Nhà thầu trúng thầu là Công ty CP in Bao bì Đống tháp); Gói thầu số 55 (nhà thầu trúng thầu là Xí nghiệp in tổng hợp Vũng Tàu). Tổng giá trị trúng thầu nhà 8 nhà thầu trên trúng thầu xấp xỉ 106 tỷ đồng. (Căn cứ theo theo văn bản số 627/QĐ-HĐTV do Chủ tịch Hội đồng thành viên Nguyễn Đức Thái ký ngày 28/11/2018).
Tất cả 8 nhà thầu trên được NXBGDVN phê duyệt trúng thầu 15 gói thầu in sách giáo dục chưa được xác nhận đăng ký thông tin trên thống trên mạng đấu thầu quốc gia. Trong khi theo quy định Thông tư liên tịch số 07/2015/TTLT-BKHDT-BTC ngày 8/9/2015 của Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính (Điều 37 khoản 1) quy định nhà thầu chưa có xác nhận đăng ký thông tin trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia trước thời điểm đóng thầu 02 ngày không được tham dự đấu thầu. (Thời gian đóng thầu các gói thầu trên của NXB GD VN là 13h ngày 27/11/2018).
Công văn hướng dẫn của Cục Quản lý đấu thầu (Bộ KH&ĐT) hướng dẫn thực hiện pháp luật về đấu thầu cho đơn vị đã nêu rõ, Luật đấu thầu (Điều 5 khoản 1 điểm d) quy định một trong các điều kiện để nhà thầu có tư cách hợp lệ và đã đăng ký trên hệ thống đấu thầu mạng quốc gia (Hệ thống). Theo đó, khi tham gia dự thầu, nhà thầu phải đáp ứng quy định nêu trên, nếu nhà thầu chưa có tên trên hệ thống trước thời điểm đóng thầu 02 ngày là việc thì nhà thầu sẽ bị đánh giá không đáp ứng về mặt tư cách hợp lệ.
Công ty CP in Phúc Yên- một trong 8 nhà thầu chưa được xác nhận đăng ký thông tin trên thống trên mạng đấu thầu quốc gia trước thời điểm đóng thầu (13h ngày 27/11/2018) 02 ngày
Phê duyệt “thần tốc”
Dư luận đang đặt câu hỏi về tính pháp lý của các kết quả đấu thầu đối với 15 gói thầu in sách giáo dục phục vụ năm học 2019-2020, về tính minh bạch công khai, sự tuân thủ pháp luật khi tổ chức đấu thầu tư khâu phát hành HSMT, đánh giá kết quả lựa chọn nhà thầu, thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu cho đến việc thương thảo hợp đồng đối với 15 gói thầu nói riêng, và 90 gói thầu nói chung của NXBGDVN.
15 gói thầu có giá thầu rất lớn trên 100 tỷ đồng; 15 gói thầu trên nằm trong 90 gói thầu đều không công khai thông báo kết quả lựa chọn nhà thầu (nhà thầu trúng, nhà thầu trượt, lý do trượt…); trong số 08 nhà thầu trúng 15 gói thầu trên, có nhà thầu trúng đến 04 gói thầu như Công ty CP in Phúc Yên, Công ty TNHH MTV in tổng hợp Bình Dương trúng 03 gói thầu; hoặc Công ty CP in và TM Khánh Hòa, Công ty CP in Bao bì Đống tháp trúng 02 gói thầu.
Cũng xin lưu ý, thời gian kể từ khi NXBGDVN đóng thầu 90 gói thầu in sách giáo dục theo căn cứ theo thông báo mời thầu là 13h ngày 27/11/2018 đến ngày 28/11/2018 NXBGD VN đã ban hành phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu (chỉ mất có 01 ngày). Trong khi theo quy định của Luật Đấu thầu, chỉ tính thời gian đánh giá HSDT và thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu đối với gói thầu quy mô nhỏ tối đa 35 ngày (chưa kể thời gian phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu). Trong khi, tổng 90 gói thầu do NXBGDVN làm chủ đầu tư đều là các gói thầu quy mô nhỏ.
Mặc dù Luật Đấu thầu không quy định về mốc thời gian tối thiểu đối với chủ đầu tư khi tổ chức đấu thầu gói thầu quy mô nhỏ nhưng với khoảng thời gian “thần tốc” 01 ngày để phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu liệu có đảm bảo tính khách quan đối với việc tổ chức đấu thầu của NXBGDVN không?
Các hành vi bị cấm trong đầu thầu
Khoản 4, điều 89 của Luật đấu thầu số 43/2013/QH13 quy định về các hành vi bị cấm trong đấu thầu bao gồm:
- Trình bày sai một cách cố ý hoặc làm sai lệch thông tin, hồ sơ, tài liệu của một bên trong đấu thầu nhằm thu được lợi ích tài chính hoặc lợi ích khác hoặc nhằm trốn tránh bất kỳ một nghĩa vụ nào…
- Cá nhân trực tiếp đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất, thẩm định kết quả lựa chọn danh sách ngắn, kết quả lựa chọn nhà thầu; nhà đầu tư cố ý báo cáo sai hoặc cung cấp thông tin không trung thực làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư…