Theo Tổng cục Hải quan, xuất khẩu thủy sản trong 4 tháng đầu năm 2023 đạt 2,57 tỷ USD, giảm 29% so với cùng kỳ. Giá trị xuất khẩu các mặt hàng chủ lực đều giảm mạnh từ 10-41% do nhu cầu thị trường chính bị ảnh hưởng nặng nề bởi lạm phát cao, suy thoái kinh tế khiến cả lượng xuất khẩu và giá bánbình quân đều giảm.
Trong 4 tháng đầu năm, các thị trường xuất khẩu đơn lẻ lớn nhất của thủy sản Việt Nam là Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc và Hàn Quốc , chiếm 60% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản.
Nhu cầu tiêu dùng thủy sản của nhiều thị trường giảm
Theo báo cáo Ngành thủy sản vừa được phát hành, chuyên gia phân tích tại Chứng khoán VNDirect nhận định nhu cầu tiêu dùng thủy sản của người dân Mỹ bị ảnh hưởng bởi lạm phát cao và suy thoái kinh tế, khiến họ phải thắt chặt chi tiêu ngay cả đối với các sản phẩm tiêu dùng thiết yếu như thực phẩm.
Bên cạnh đó, lượng hàng tồn kho cao cũng là một trong những nguyên nhân khiến nhập khẩu thủy sản của Mỹ sẽ bị ảnh hưởng trong ngắn hạn. Sức tiêu thụ thủy sản của Mỹ suy yếu đã ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu thủy sản của Việt Nam.
VNDirect cho rằng, tổng khối lượng nhập khẩu thủy sản của thị trường Mỹ sẽ tiếp tục giảm và chỉ có thể phục hồi từ nửa cuối năm nay khi lạm phát và mức tồn kho giảm và nhu cầu cho các kỳ nghỉ cuối năm tăng.
Điều này có thể giúp kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Mỹ tăng 40-50% trong nửa cuối năm nay so với giai đoạn nửa đầu năm.
Với thị trường EU, trong quý I, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang EU chỉ giảm nhẹ 4%, đạt 45 triệu USD do người dân EU ưa chuộng cá thịt trắng của Việt Nam với mức giá hợp lý trong bối cảnh lạm phát cao buộc phải thắt chặt chi tiêu.
Trong giai đoạn này, hầu hết thị trường trong EU đều tăng nhập khẩu cá tra Việt Nam như Romania (36%); Thụy Điển (53%); Đan Mạch (34%); Bulgaria (49%)... Một số thị trường nhỏ hơn tại châu Âu ghi nhận mức tăng trưởng mạnh là Đức (100%); Litva (429%); Phần Lan (436%).
Theo Agromonitor, giá trung bình cá tra xuất khẩu quý I sang EU tăng 9,5% so với cùng kỳ trong khi giá sang thị trường Mỹ và châu Âu giảm lần lượt 22,4% và 16,4%. Điều này chứng tỏ nhu cầu ngày càng tăng đối với cá tra nói chung ở các nước châu Âu.
Chuyên gia của VNDirect kỳ vọng, nhu cầu này sẽ ổn định trong nửa cuối năm nay do lạm phát tại EU vẫn ở mức cao trong khi nguồn cung các loại cá thịt trắng khác bị ảnh hưởng bởi căng thẳng giữa Nga và Ukraine.
Với thị trường Trung Quốc, trong quý I/2023, giá trị nhập khẩu thủy sản của quốc gia này đã tăng mạnh 13%, đạt 4,5 tỷ USD, đồng thời tổng khối lượng nhập khẩu tăng 17% so với cùng kỳ.
Tuy nhiên, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường này chưa đạt kỳ vọng khi kim ngạch 4 tháng đầu năm chỉ đạt 364 triệu USD, giảm 30% so với cùng kỳ. Thị phần xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc cũng giảm đáng kể so với năm 2022, chỉ chiếm 4,2% trong quý I từ mức 8,8% trong năm ngoái.
Theo các chuyên gia phân tích, do nền tảng kinh tế vĩ mô của nền kinh tế Trung Quốc khó đoán định và sự cạnh tranh gay gắt từ các nước khác, xuất khẩu thủy sản từ Việt Nam sang Trung Quốc trong nửa cuối năm nay sẽ không tăng trưởng mạnh so với nửa đầu năm.
Lợi nhuận doanh nghiệp thủy sản sẽ sụt giảm?
Kết quả kinh doanh quý I của các công ty niêm yết cho thấy sự sụt giảm đáng kể với doanh thu của các công ty xuất khẩu thủy sản giảm 32% so với cùng kỳ.
Kết quả kinh doanh quý I/2023 của các doanh nghiệp thủy sản
Biên lợi nhuận gộp ngành này cũng thu hẹp 5,1% do giá bán trung bình giảm trong khi chi phí sản xuất tiếp tục neo ở mức cao. Tổng lợi nhuận ròng trong quý I của các doanh nghiệp đã giảm 74% so với cùng kỳ.
Các chuyên gia VNDirect nhận thấy, do nhu cầu yếu từ các thị trường xuất khẩu chính và chi phí sản xuất ở mức cao, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản niêm yết trong ngành, đặc biệt là doanh nghiệp cá tra, đã đặt kế hoạch kinh doanh thận trọng hơn so với năm2022.
VNDirect nhận thấy hầu hết doanh nghiệp đều đặt kế hoạch doanh thu 2023 lớn hơn hoặc bằng doanh thu 2022, nhưng lợi nhuận dự kiến giảm đáng kể. Các doanh nghiệp kỳ vọng lợi nhuận gộp giảm mặc dù giá bán bình quân của sản phẩm có thể duy trì ở mức cao do lạm phát.
Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm có phần lạc quan hơn về kết quả kinh doanh 2023 khi kỳ vọng doanh thu và lợi nhuận đều tăng so với năm trước. "Tuy nhiên, với những thách thức có thể thấy được trong năm 2023 của ngành tôm, chúng tôi cho rằng kế hoạch của các doanh nghiệp là khá tham vọng”, VNDirect nhận định.
Với nhu cầu từ các thị trường xuất khẩu chính vẫn đang bị ảnh hưởng, VNDirect nhận định năm 2023 hầu hết doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản sẽ ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận ròng âm khi biên lợi nhuận gộp giảm so với mức nền cao của năm 2022.
Hiện tại, các chuyên gia phân tích cho rằng, triển vọng ảm đạm của ngành thủy sản đã phần nào được phản ánh vào giá cổ phiếu khi các mã chứng khoán ngành thủy sản đã giảm 40-60% kể từ mức đỉnh vào quý II/2022.