Niềm mơ ước một thời của người Việt
Ở miền Bắc thời kỳ bao cấp, xe đạp là một tài sản cực kỳ lớn, là phương tiện đi lại duy nhất của đại đa số người dân. Khi ấy, nếu gia đình nào sở hữu cho mình chiếc xe đạp, mà lại là xe đạp Thống Nhất thì đó chắc chắn là gia đình khá giả. Thời kỳ đó, xe đạp bắt buộc phải có số khung và thẻ đăng ký, luôn mang theo như giấy đăng ký xe máy thời điểm hiện nay.
Xe đạp Thống Nhất là niềm mơ ước của nhiều người, thậm chí còn là niềm tự hào của người Việt Nam khi xuất khẩu sang các nước. Thương hiệu đã đi vào lòng người Việt đúng như khẩu hiệu của Công ty: “Nghĩ tới xe đạp, nghĩ về Thống Nhất”.
Những chiếc xe đạp Thống Nhất là những chứng nhân đồng hành cùng người Việt, chứng kiến đất nước thống nhất và cải cách mở cửa, chuyển đổi mô hình kinh tế từ quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường. Trải qua hơn nửa thế kỷ, xe đạp đã không còn là một tài sản có giá trị và thương hiệu xe đạp Thống Nhất vẫn còn đó nhưng đã phải lựa chọn những ngã rẽ mới để tồn tại.
Xe đạp Thống Nhất từng là niềm tự hào thương hiệu Việt
Công ty TNHH MTV Thống Nhất tiền thân là Nhà máy xe đạp Thống Nhất, được thành lập ngày 30/6/1960. Sau nhiều lần đổi tên, sáp nhập một số đơn vị, tới cuối năm 2012, cùng với việc chuyển thành Công ty TNHH MTC Thống Nhất, doanh nghiệp này hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con.
Trước những lựa chọn mang tính “sống còn” với thời đại, Thống Nhất đã quyết định cổ phần hóa vì cần một làn gió mới và hoạt động với tên gọi Công ty Cổ phần Thống Nhất Hà Nội từ năm 2017.
Theo phương án cổ phần hóa, Thống Nhất bán 41,7% vốn cho nhà đầu tư chiến lược và chào bán đấu giá 12,8% cổ phần ra công chúng. Tỷ lệ nắm giữ của Nhà nước cũng giảm xuống 45%. Sau cổ phần hóa, Thống Nhất đặt kế hoạch lợi nhuận khá khiêm tốn với khoảng 4,7 tỷ đồng trong khi doanh thu là 275 tỷ năm 2016. Tuy vậy, tình hình kinh doanh của Thống Nhất vẫn ngày càng khó khăn do cuộc chiến giành thị phần ngày càng gay gắt.
Trong một tài liệu từng công bố, Thống Nhất thừa nhận dù vẫn có tên tuổi trong làng xe đạp nhưng so với hàng ngoại thì còn khoảng cách lớn. Dù cố gắng tập trung các dòng xe mới phù hợp thị hiếu người dùng như xe đạp địa hình, xe đạp thể thao có kiểu dáng hiện đại, nhiều tính năng hơn, song với đặc thù sản xuất xe đạp, chi phí nguyên vật liệu và nhân công quá lớn đã khiến cho lợi nhuận của Thống Nhất sa sút và ở mức rất thấp, năm 2014 giảm xuống 1,5 tỷ, năm 2016 cũng chỉ đạt 1,7 tỷ đồng.
Cuối năm 2015, chia sẻ với báo giới, ông Nguyễn Hữu Sơn - Phó Chủ tịch Hiệp hội Ô tô, Xe máy, Xe đạp Việt Nam đồng thời là Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Thống Nhất, cũng thừa nhận rằng hiện Thống Nhất không còn nhiều lợi thế tại thị trường Việt Nam. Thậm chí, Công ty còn phải phân phối thêm các thương hiệu xe đạp nổi tiếng nước ngoài để tồn tại trước sự cạnh tranh gay gắt của thị trường.
Sức hút đến từ “đất vàng”
Công ty hiện có một số dây chuyền sản xuất xe đạp như khung phuốc, sơn bột tĩnh điện, tẩy bóng điện hóa, ghi đông, hệ thống máy nén khí sơn nước tĩnh điện… đưa vào sử dụng từ những năm 2003 nhưng đến nay đã bị hao mòn nhiều. Tổng tài sản cuối năm 2015 khoảng 510 tỷ đồng, trong đó gần một nửa là vay nợ. Thu nhập bình quân của nhân viên chỉ ở mức 4-6 triệu đồng một tháng.
Vì vậy, công ty đã mở rộng ngành nghề kinh doanh mới, định hướng cho mình không phải là một đế chế chỉ có xe đạp. Tuy sản phẩm chủ yếu của Công ty vẫn là sản xuất kinh doanh các loại xe đạp như xe đạp trẻ em, xe đạp học sinh, xe đạp thể thao, xe đạp điện song đến nay, Thống Nhất đã mở rộng sản xuất thêm sản phẩm nội ngoại thất và các sản phẩm cơ kim khí khác.
Cụ thể, doanh nghiệp góp 45% vốn vào Công ty TNHH VIHA Thống Nhất chuyên sản xuất đồ nội thất xuất khẩu. Đặc biệt, với lợi thế sở hữu và có hợp đồng thuê gần 30.000m2 “đất vàng” ở Hà Nội nên dù được biết đến như một thương hiệu “vàng son” của xe đạp, song sức hút của Thống Nhất hiện lại đến từ các lô đất vàng mà Công ty sở hữu, từ đó phối hợp với nhiều đối tác thực hiện các dự án bất động sản sau cổ phần hóa.
Công ty kết hợp với Công ty TNHH phát triển Bắc Việt thực hiện dự án trên nền đất rộng 17.888m2 tại số 82 Nguyễn Tuân (Thanh Xuân, Hà Nội). Theo đó, hai bên đã thành lập Công ty Thống Nhất - Bắc Việt với tỷ lệ góp vốn 30% của Thống Nhất để thực hiện dự án Tổ hợp nhà liền kề, trung tâm thương mại và căn hộ.
Công ty Xe đạp Thống Nhất sở hữu nhiều đất vàng tại Hà Nội
Theo kế hoạch, nhà đầu tư sẽ xây dựng 2 tòa nhà 25 tầng và biệt thự liền kề tại đây. Chung cư được rao bán với mức giá 28 triệu đồng một m2. Với lô đất vàng 330m2 tại số 10 Tràng Thi, công ty đã được Hà Nội phê duyệt xây dựng Tòa nhà văn phòng dịch vụ thương mại VIHA.
Công ty cũng có 441 m2 tại số 198B Tây Sơn hợp tác kinh doanh với Công ty TNHH Liên doanh đầu tư tài chính Hòa Bình xây dựng văn phòng giao dịch và cho thuê.
Ngoài ra, với lô đất 455m2 tại phố Cầu Giấy, Thống Nhất đang chờ quy hoạch của thành phố để thực hiện dự án đầu tư. Nói về những khó khăn trong ngành xe đạp, Thống Nhất cho biết, tâm lý sính ngoại của người Việt khiến xe đạp trong nước mất lợi thế cạnh tranh.
Một sản phẩm tên tiếng Việt luôn không được quan tâm bằng tiếng nước ngoài. Cùng với đó, hiện tượng hàng giả, hàng nhái tràn lan trên thị trường cũng là một thách thức giữ được uy tín sản phẩm.
Phía Công ty Thống Nhất cho biết, trên thị trường Việt Nam, các xe đạp xuất xứ từ Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Đài Loan chiếm tới hơn 50% thị phần, với kiểu dáng và màu sắc rất đa dạng. Các thương hiệu xe đạp như Giant, Merida, Wiel, HKBike, Newway… ồ ạt xuất hiện tại Việt Nam.
Ở phân khúc người thu nhập cao có mốt chơi xe với các dòng cao cấp, nhập khẩu nguyên chiếc từ Mỹ (Trek), Pháp (Specialized S), Đức (Mecedes Benz), Nhật Bản, Đài Loan… và thương hiệu xe đạp nổi tiếng Peugeot cũng hiện diện tại Việt Nam.
Xe đạp ngoại với ưu điểm mẫu mã đẹp, dòng xe thể thao được ưa chuộng, dù giá bán tới hàng trăm triệu đồng. Các hãng này cũng chiếm lĩnh thị trường bằng việc tung ra nhiều linh phụ kiện thay thế, các thiết bị đi kèm như đèn, đồng hồ đo nhịp tim và tốc độ, găng tay, ứng dụng công nghệ, hộp đồ chuyên dụng...
Các chuyên gia trong ngành còn cho rằng, sẽ có thêm một vài dự án lớn đầu tư xây dựng thương hiệu, mạng lưới phân phối lớn tại Việt Nam. Đây thực sự là những khó khăn, thách thức đặt ra đối với Thống Nhất trong cuộc đua khốc liệt với các hãng xe có tiếng của nước ngoài để tìm lại cho mình thời kì vàng son thuở trước.