Cơ chế hỗ trợ tài chính khi xử lý tài sản thiết yếu
Nghị định số 304 được ban hành đã cụ thể hóa các điều kiện và trách nhiệm của các bên khi tiến hành thu giữ tài sản bảo đảm để xử lý nợ xấu. Điểm nhấn pháp lý quan trọng nhất trong văn bản này là quy định về trách nhiệm chia sẻ rủi ro và bảo đảm an sinh xã hội từ phía tổ chức tín dụng. Cụ thể, khi ngân hàng thương mại hoặc bên nhận bảo đảm thực hiện quyền thu giữ đối với tài sản là chỗ ở duy nhất của bên bảo đảm, đơn vị này có trách nhiệm trích một khoản tiền từ chi phí xử lý tài sản để hỗ trợ bên vay. Mức hỗ trợ được ấn định cụ thể bằng 12 tháng lương tính theo mức lương tối thiểu vùng hiện hành. Quy định này được xây dựng trên nguyên tắc cân bằng lợi ích, giúp người đi vay có nguồn lực tài chính tối thiểu để duy trì cuộc sống và tìm kiếm chỗ ở mới sau khi tài sản bị xử lý.
Bên cạnh quy định về nhà ở, Nghị định cũng điều chỉnh đối với các tài sản là tư liệu sản xuất. Trong trường hợp tài sản bị thu giữ là công cụ lao động chủ yếu hoặc duy nhất và không hình thành từ vốn vay, ngân hàng cũng phải thực hiện trích một khoản tiền hỗ trợ cho bên bảo đảm. Mức hỗ trợ trong trường hợp này tương đương 6 tháng lương tính theo mức lương tối thiểu. Việc thiết kế các quy định này thể hiện quan điểm tiếp cận toàn diện, vừa bảo vệ quyền thu hồi nợ hợp pháp của chủ nợ, vừa hạn chế tối đa các tác động tiêu cực đến đời sống sinh hoạt và khả năng lao động thường nhật của người dân.
Quy trình xác minh và thời hạn chứng minh tình trạng tài sản
Để đảm bảo quy định được thực thi minh bạch và đúng đối tượng, Nghị định 304 thiết lập một quy trình xác minh chặt chẽ về tình trạng pháp lý của tài sản. Trách nhiệm chứng minh tài sản thuộc diện "duy nhất" hoặc "chủ yếu" thuộc về bên bảo đảm (người đi vay). Theo đó, bên bảo đảm có nghĩa vụ xác nhận và cung cấp đầy đủ bằng chứng theo yêu cầu của bên nhận bảo đảm trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ khi nhận được thông báo. Việc xác nhận này có thể được thỏa thuận ngay trong hợp đồng bảo đảm ban đầu hoặc thực hiện thông qua một văn bản riêng biệt trong quá trình xử lý nợ.
Các tài liệu chứng minh tính hợp pháp bao gồm giấy chứng nhận quyền sở hữu đối với tài sản bảo đảm và các tài sản liên quan, sao kê tài khoản ngân hàng ghi nhận thu nhập, chứng từ thực hiện nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân, cùng các hóa đơn dịch vụ thiết yếu như điện, nước, internet để xác thực nơi cư trú. Nghị định cũng quy định rõ chế tài đối với việc chậm trễ hoặc không trung thực. Nếu quá thời hạn 10 ngày mà bên bảo đảm không thực hiện nghĩa vụ chứng minh, tài sản sẽ mặc nhiên được xác định không thuộc diện chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động duy nhất, và ngân hàng sẽ tiến hành thu giữ theo quy trình thông thường mà không phải thực hiện nghĩa vụ trích tiền hỗ trợ.