Thay đổi vị thế bên bán và cú hích từ Nghị định 69
Thị trường tài chính Việt Nam giai đoạn trước thường chứng kiến các thương vụ M&A mang tính chất xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém. Điển hình là các trường hợp chuyển giao bắt buộc như CBBank về Vietcombank, Ocean Bank về MB, GPBank về VPBank hay DongA Bank về HDBank. Tuy nhiên, bước sang năm 2026, giới chuyên gia đánh giá hoạt động này đã chuyển sang thế chủ động hoàn toàn. Mục tiêu của các ngân hàng hiện nay tập trung vào việc thu hút nguồn vốn giá rẻ, tiếp nhận công nghệ quản trị tiên tiến và mở rộng thị phần quốc tế.
Tại Diễn đàn M&A mới đây, ông Đỗ Quang Vinh, Phó Chủ tịch SHB nhận định vị thế của bên bán đã thay đổi. Các doanh nghiệp hiện chủ động tìm kiếm đối tác để vươn ra thị trường quốc tế thay vì xuất phát từ áp lực tài chính. Sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài đóng vai trò củng cố quy trình vận hành và gia tăng nguồn lực thông qua mạng lưới toàn cầu.
Yếu tố cốt lõi thúc đẩy xu hướng này là hành lang pháp lý mới từ Nghị định 69/2025/NĐ-CP. Quy định này cho phép nới tỷ lệ sở hữu nước ngoài (room ngoại) lên mức 49% đối với các ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc (như MB, HDBank, VPBank). Đây được xem là cơ chế quan trọng để thu hút các nhà đầu tư chiến lược. Theo đánh giá của VIS Rating, việc khơi thông dòng vốn này là cấp thiết để các ngân hàng duy trì tốc độ tăng trưởng tài sản trên 25%/năm. Nếu không kịp thời bổ sung vốn cấp 1, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của nhóm này có nguy cơ giảm từ 150-300 điểm cơ bản vào cuối năm 2026.
Danh sách các thương vụ tỷ USD và lực hút từ nâng hạng thị trường
Tâm điểm của thị trường hiện tại đang hướng về kế hoạch phát hành riêng lẻ của Vietcombank. Sau khi tạm hoãn vào năm 2024, thương vụ chào bán 6,5% vốn của ngân hàng này dự kiến sẽ hoàn tất trong năm 2026. Cùng thời điểm, BIDV và Techcombank cũng đang xúc tiến đàm phán bán cổ phần cho đối tác chiến lược với tỷ lệ dự kiến ở mức hai con số (trên 10%).
Tại khối ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân, VIB và SHB đang thu hút sự quan tâm lớn nhờ dư địa room ngoại dồi dào. Sau khi Commonwealth Bank of Australia thoái vốn, room ngoại tại VIB hiện trống khoảng 25%, trong khi tỷ lệ này tại SHB là 26%. LPBank cũng vừa gia nhập đường đua gọi vốn khi trình cổ đông kế hoạch nâng tỷ lệ sở hữu nước ngoài từ 5% lên 30%, tạo tiền đề cho các đợt phát hành sắp tới.
Sức hấp dẫn của nhóm cổ phiếu ngân hàng còn được gia tăng nhờ triển vọng nâng hạng thị trường. Việc FTSE Russell dự kiến nâng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi thứ cấp sẽ kích hoạt dòng vốn hàng tỷ USD từ các quỹ ETF. Nhóm ngân hàng, với tỷ trọng vốn hóa lớn trong rổ chỉ số, sẽ hưởng lợi trực tiếp về thanh khoản và định giá.
Tuy nhiên, dòng vốn quốc tế hiện nay có sự chọn lọc khắt khe hơn. Báo cáo của PwC chỉ ra rằng nhà đầu tư ngoại đặc biệt quan tâm đến khả năng chuyển đổi số, mô hình ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) và năng lực quản trị rủi ro của ngân hàng nội. Sự minh bạch được xem là yếu tố then chốt để các thương vụ đi đến hồi kết, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng chung cho nền kinh tế.