Mới đây, Trung Quốc và Thái Lan đã trở thành tâm điểm của chú ý khi liên tiếp công bố phát hiện mỏ liti - thứ kim loại được ví là "kho báu thời đại mới", là thành phần tối quan trọng trong pin xe điện và nhiều đồ điện tử khác.
Pecmati là một loại quặng thường chứa liti.
Cụ thể, một mỏ liti đã được phát hiện tại Nhã Giang, Tứ Xuyên, Trung Quốc. Báo chí địa phương cho hay mỏ liti này có trữ lượng khoảng 1 triệu tấn. Lượng liti tại mỏ này sẽ giúp Trung Quốc có thêm sức mạnh trong 3 mặt hàng được coi là "Tam tân" xuất khẩu, gồm: Xe năng lượng mới, pin Li-ion, và pin mặt trời.
Nhiều báo cáo tại Trung Quốc cho biết rằng trong năm 2023, 3 ngành hàng nói trên mang lại 149 tỷ USD.
Sau phát hiện, Trung Quốc cho rằng đây là "mỏ pecmati liti lớn nhất" tại châu Á từng được phát hiện. Tuy nhiên, báo cáo về mỏ này không cho biết rõ liệu 1 triệu tấn khoáng sản nói trên là 1 triệu tấn liti hay 1 triệu tấn quặng chứa liti.
Liti là kim loại quan trọng trong nhiều loại pin sử dụng cho ô tô điện.
Ngay sau phát hiện của Trung Quốc, 2 mỏ tại huyện Phang-Nga, miền nam Thái Lan cũng đã thông báo tìm thấy quặng liti. Theo báo cáo sơ bộ, số quặng trong hai mỏ mới này có tổng trữ lượng lên tới 14,8 tấn quặng chứa liti.
Thông báo cũng nêu rằng hàm lượng liti chứa trong quặng là khoảng 0,45%. Nói một cách đơn giản hơn thì lượng liti khai thác được đủ để sản xuất 1 triệu pin xe điện có dung lượng 50 kWh. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho hay rằng vẫn sẽ phải làm việc tiếp để xác định chất lượng quặng, xem liệu có đủ tốt để sản xuất hay không.
Trên thực tế thì đây là lần đầu tiên Thái Lan tìm thấy quặng liti. Cho tới nay, Bolivia và Argentina là 2 quốc gia có trữ lượng quặng liti lớn nhất thế giới với trữ lượng lần lượt là 21 triệu tấn và 20 triệu tấn.
Trung Quốc kiểm soát nhiều khâu trong quá trình sản xuất ra pin ô tô điện. Đồ họa: The New York Times.
Kể từ khi biến đổi khí hậu có những diễn biến trầm trọng hơn, chính phủ các quốc gia và khu vực trên thế giới đã hành động nhằm chống lại thay đổi này. Trong đó, phương tiện sử dụng năng lượng sạch là một vấn đề được quan tâm.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã tạo ra các ưu đãi để người dân có thể mua xe điện dễ dàng hơn, từ đó thúc đẩy cung và cầu loại sản phẩm này. Song hành cùng nhu cầu mua và sản xuất xe điện, ngành công nghiệp pin cho xe điện cũng đã phát triển theo, trong đó phải kể tới vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng.
Tờ The New York Times từng có bài viết thể hiện mức độ tham gia của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng làm pin xe điện. Với liti, Trung Quốc kiểm soát khoảng 28% khâu thai khác, khoảng 67% với khâu xử lý - tinh chế, 82% với khâu sản xuất dung dịch điện phân, và sản xuất khoảng 66% cell pin toàn thế giới.
Một cánh đồng muối liti. Dung dịch chứa muối liti sẽ cô đọng dưới ánh nắng mặt trời. Đây là một trong các bước nhằm trích xuất liti.
Tuy nhiên, nhiều nền kinh tế trên thế giới đã nhận thấy rằng việc phụ thuộc vào một đầu mối khiến chuỗi cung ứng trở nên mong manh, dễ gãy vỡ, có thể dẫn đến khủng hoảng. Do vậy, nhiều quốc gia đã liên tiếp đưa ra các chính sách nhằm tự chủ liti.
Bên cạnh Chile (nhà cung cấp liti lớn nhất thế giới), Bolivia cũng đang nằm trong tầm ngắm của nhiều nền kinh tế. Nga đang thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đối với ngành công nghiệp liti ở Bolivia thông qua công ty Uranium One Group. Họ dự định đầu tư vào khoảng 450 triệu đô la vào một dự án thí điểm sản xuất liti. Điều này phản ánh sự quyết tâm của Nga trong việc mở rộng ảnh hưởng của mình trong lĩnh vực năng lượng và nguyên liệu thô quan trọng, đặc biệt là khi liti đóng một vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp xe điện đang phát triển nhanh chóng.
Sự đầu tư này cũng cho thấy Nga không chỉ tập trung vào nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống mà còn hướng đến việc đảm bảo nguồn cung cấp các nguyên liệu cần thiết cho công nghệ sạch trong tương lai. Thông qua việc đầu tư vào liti ở Bolivia, Nga có thể tìm kiếm cơ hội để trở thành một trong những người chơi chính trong thị trường nguyên liệu cho pin xe điện, từ đó tăng cường khả năng cạnh tranh toàn cầu của mình.
Một cánh đồng muối tại Bolivia. Ảnh: Getty Images
Tương tự Nga, Mỹ cũng đang ráo riết tìm kiếm các nguồn quặng liti trong bối cảnh nhu cầu pin xe điện và các thiết bị điện tử ngày càng tăng cao. ExxonMobil, tập đoàn dầu khí lớn nhất Mỹ, đã mua quyền khoan thăm dò ở một phần đất khá lớn ở bang Arkansas, Mỹ, nhắm tới mục tiêu tự sản xuất liti. Đây là bước đi cho thấy ExxonMobil đang chuẩn bị cho tương lai ít phụ thuộc vào xăng dầu hơn, khi dự đoán nhu cầu xe động cơ đốt trong có thể đạt đỉnh vào năm 2025.
Ngoài ra, Mỹ cũng đang tìm cách giảm phụ thuộc vào các nước khác về nguồn cung liti. Hiện nay, hơn một nửa nguồn tài nguyên liti trên trái đất được xác định nằm ở "tam giác lithium" Nam Mỹ, đặc biệt tập trung ở Chile, Argentina và Bolivia.