Con người đang lạc lối giữa thế giới đầy tiếng ồn
Ngày nay, chúng ta sống trong một thế giới ngập tràn tiếng ồn, không chỉ từ những chiếc xe cộ, phố xá, mà còn từ những dòng thông tin bất tận, những áp lực vô hình đến từ công việc, mạng xã hội, và các kỳ vọng vô hạn. Dù có trong tay những tiện nghi vật chất, nhiều người vẫn không thể thoát khỏi cảm giác lo âu, trầm cảm, mất ngủ và nỗi cô đơn. Điều này xảy ra vì trong nhịp sống hối hả, chúng ta dường như đã mất kết nối với chính mình.
Cuốn sách “Đường vào Thiền” (The Path of Meditation) là tập hợp những bài giảng của Osho trong một khóa thiền ba ngày tại khu đồi Mahabaleshwar, không chỉ giúp ta hiểu về thiền mà còn chỉ dẫn cách tìm lại sự cân bằng, sự tỉnh thức và kết nối với thế giới nội tâm. Trong đó, Osho khẳng định rằng khát khao tìm hiểu sự thật về chính bản thân là điều kiện tiên quyết để bước vào thiền.
Osho mở đầu cuốn sách bằng một nhận định táo bạo nhưng sâu sắc: không phải ai cũng thực sự giác ngộ và không phải ai cũng mong muốn tìm ra sự thật. Đa số chúng ta chỉ trôi dạt giữa cuộc đời, bị cuốn theo những nghĩa vụ, những tham vọng, khát khao nửa vời mà chưa bao giờ dừng lại để tự hỏi: Ta là ai? Mục đích của sự tồn tại này là gì? Chúng ta sống theo quán tính, theo những khuôn mẫu được định sẵn, nhưng hiếm khi có đủ dũng khí để nhìn sâu vào tâm thức và tự vấn về sự tồn tại của chính mình.
Osho chỉ ra rằng, khi một người khao khát sự thật một cách sâu sắc, họ sẽ bị thúc đẩy tự nhiên để tìm kiếm những tầng sâu trong tâm thức. Họ sẽ không hài lòng với một cuộc sống nửa vời, không tìm kiếm những câu trả lời hời hợt, mà sẽ đi đến tận cùng của sự tìm kiếm. Chỉ khi ngọn lửa khát khao này đủ mạnh, nó mới có thể thiêu rụi những lớp vỏ ngụy tạo của bản ngã và dẫn ta đến trạng thái thiền một cách tự nhiên, không gượng ép.
Trong cuốn sách “Đường vào Thiền”, Osho đã phá vỡ nhiều quan niệm sai lầm về thiền, đặc biệt là ý niệm cho rằng thiền là một trạng thái mà ta có thể đạt được bằng sự cố gắng hay kỷ luật tinh thần. Theo Osho, thiền không phải là việc ép buộc tâm trí phải im lặng, cũng không phải là một phương pháp để đạt được một trạng thái đặc biệt nào đó. Theo ông, thiền chính là sự buông bỏ, là một quá trình quan sát tự nhiên, nơi ta để mọi thứ diễn ra mà không can thiệp, không phán xét, không níu giữ hay kháng cự.
Khi ta quan sát một cách thuần khiết, không mong cầu hay kiểm soát, tâm trí tự khắc lắng xuống, giống như mặt hồ chỉ yên ả khi không còn những gợn sóng do tác động bên ngoài. Osho nhấn mạnh: “Thiền có nghĩa là từ bỏ mọi thứ có trong ký ức của mình và đạt đến trạng thái chỉ còn lại ý thức, chỉ còn lại sự nhận thức.”
Đường vào thiền
Hiểu một cách đơn giản, thiền chính là cách ta sống, khả năng hiện diện trọn vẹn trong từng khoảnh khắc, dù là khi ta ăn, ta đi, làm việc hay trò chuyện. Tuy nhiên, trong thế giới đầy tiếng ồn bên ngoài và bên trong, làm sao để ta có thể bước vào thiền một cách tự nhiên? Osho chỉ ra rằng, trước hết, thiền không thể đạt được qua lý trí hay qua việc đọc sách, nghiên cứu triết lý. Thiền chỉ có thể được trải nghiệm. Đó là một hành trình bắt đầu từ sự im lặng - im lặng với thế giới bên ngoài để có thể lắng nghe thế giới bên trong.
Osho cũng khuyên rằng trước khi bước vào thiền, ta cần một cơ thể thuần khiết, không bị cản trở bởi những xung động dồn nén. Những cảm xúc chưa được bộc lộ, những căng thẳng tích tụ sẽ tạo ra những rào cản trong hành trình thiền. Việc giải phóng cơ thể khỏi các tắc nghẽn là một phần quan trọng trong việc đi vào trạng thái thiền.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất trong thiền là sự quan sát. Osho khẳng định: “Thiền không phải là sự quan sát với phán xét hay mong cầu, mà chỉ đơn giản là nhìn mọi thứ như nó đang là. Việc thay đổi cách tiếp cận cuộc sống để nhận ra sự thật trong từng khoảnh khắc chính là bước đi vào thiền. Không cần tìm kiếm sự khai sáng vĩ đại nào, ta chỉ cần nhận ra rằng trong từng khoảnh khắc đều chứa đựng sự thật.”
Osho cũng nhấn mạnh, thiền không có công thức chung cho tất cả. Mỗi người cần tìm ra con đường riêng của mình. Có thể một số người tìm thấy thiền trong sự im lặng, trong khi người khác có thể tìm thấy nó trong chuyển động, trong âm nhạc, hoặc ngay cả trong những hoạt động hàng ngày. Quan trọng là sự hiện diện trọn vẹn trong từng khoảnh khắc.
Trong thế giới đầy biến động ngày nay, nơi con người không ngừng tìm kiếm hạnh phúc bên ngoài, thiền chính là lời nhắc nhở rằng mọi thứ chúng ta tìm kiếm đã luôn có sẵn bên trong chính ta. Như Osho đã nói: “Sáng tạo vĩ đại nhất của con người là chính họ; sáng tạo vĩ đại nhất của con người là khả năng tự nhận thức của họ. Bất kỳ thứ gì khác mà họ tạo ra đều không có nhiều giá trị như vậy; nó sẽ giống như vẽ trên mặt nước. Nhưng những gì họ tạo ra bên trong chính mình, những gì họ tạo ra từ chính mình, sẽ giống như hình khắc trên đá: không bao giờ có thể bôi xóa, nó sẽ mãi ở bên họ.”
“Đường vào Thiền” không chỉ là một cuốn sách hướng dẫn thiền mà là một lời mời gọi để chúng ta dừng lại, lắng nghe chính mình và quay về bản thể bên trong. Thiền không có điểm đến, nhưng chính trong sự buông bỏ và hiện diện trọn vẹn, ta tìm thấy tất cả những gì mình cần. Nếu bạn đang cảm thấy mất phương hướng, hay đang tìm kiếm một điều gì đó không thể gọi tên, cuốn sách này có thể là tấm bản đồ dẫn dắt bạn.
Osho là một nhân vật “ngoại hạng”, không thể bị giam giữ trong bất kỳ trường phái cụ thể nào. Các bài giảng của ông bao phủ nhiều lĩnh vực, từ tìm hiểu ý nghĩa tồn tại đến các vấn đề xã hội quan trọng. Osho chia sẻ rằng, những gì ông truyền đạt không chỉ dành cho hiện tại mà còn cho các thế hệ tương lai.
Ông được tôn vinh trong danh sách "1.000 Người kiến tạo của thế kỷ 20" và là người thay đổi vận mệnh của Ấn Độ, cùng với Gandhi, Nehru và Đức Phật. Osho giới thiệu hình tượng “Zorba Phật”, kết hợp giữa khoái lạc và an nhiên tự tại. Ông cũng cách mạng hóa phương pháp thiền với Active Meditation, giúp giải tỏa căng thẳng, mang lại sự tĩnh tại cho thân và tâm trong cuộc sống hàng ngày.
Cuốn sách “Đường vào Thiền” có QĐXB số: 4908/QĐXB-NXBDT cấp ngày 31/12/2024. ISBN: 978-604-40-6914-2. In xong và nộp lưu chiểu quý I/2025.