Bộ phận Nghiên cứu toàn cầu của HSBC vừa công bố báo cáo "Vietnam At A Glance" tháng 7/2023 với tựa đề “Mùa hè kém sôi động”, đưa ra nhiều nhận định, trong đó, dự kiến có thêm một đợt giảm lãi suất 50 điểm cơ bản vào quý III/2023.
Tình hình kinh tế không xấu đi nhưng chưa cải thiện rõ rệt
Theo báo cáo mới công bố, bộ phận phân tích của Ngân hàng HSBC đánh giá các điều kiện kinh tế tại Việt Nam không xấu đi nhưng cũng không cải thiện rõ rệt. Có những rủi ro gia tăng liên quan tới tăng trưởng, đặc biệt từ chu kỳ thương mại.
Xuất khẩu tiếp tục giảm do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế Mỹ, số lượng đơn đặt hàng giảm cho thấy suy thoái thương mại có thể kéo dài trong suốt quý III/2023.
Điểm sáng là sự phục hồi trong lĩnh vực du lịch, một phần nhờ vào nỗ lực tăng tần suất chuyến bay và nới lỏng thị thực. “Xét mọi yếu tố, chúng tôi đã cắt giảm dự báo tăng trưởng năm 2023 xuống 5%; từ mức 5,2% trước đó”, chuyên gia tại HSBC nhận định.
Trong quý II, Ngân hàng Nhà nước cắt giảm lãi suất điều hành 3 lần, mỗi lần giảm 50 điểm cơ bản. Đồng thời, Chính phủ cũng công bố các biện pháp tài khóa. Tuy nhiên sau nửa năm, thách thức vẫn còn đó.
Tốc độ tăng trưởng 4,1% so với cùng kỳ năm trước, GDP quý II vượt qua mức kỳ vọng 3,8% của thị trường. Nhìn chung, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam đã giảm mạnh từ mức ấn tượng của năm ngoái (8%), chủ yếu do các rủi ro bên ngoài. Thương mại, một trong những động lực tăng trưởng chính của Việt Nam dần suy yếu kể từ quý IV/2022.
Sự suy giảm sản xuất phản ánh rõ ràng những thách thức thương mại ngày càng gia tăng. Tin tốt là thương mại không có dấu hiệu suy giảm thêm, tuy nhiên chưa thấy dấu hiệu phục hồi rõ rệt.
Trong quý II, tốc độ tăng trưởng sản xuất bất ngờ tích cực nhưng chỉ góp tối thiểu vào tăng trưởng. Xuất khẩu tiếp tục giảm hai con số. Các lô hàng lớn gồm điện tử tiêu dùng, dệt may/giày dép, máy móc và đồ nội thất gỗ suy giảm hai con số, chủ yếu là do nhu cầu nhập khẩu của Mỹ sụt giảm.
Tính tới thời điểm này, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ giảm 20% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy tính nghiêm trọng của suy thoái thương mại. Điểm sáng duy nhất là xuất khẩu nông sản, nhưng tỷ lệ 10% của ngành hàng này quá nhỏ để bù đắp cho sự suy yếu rộng khắp ở các lĩnh vực khác.
Do đợt nắng nóng vào tháng 6, ngành sản xuất lại phải đối mặt với tình trạng thiếu điện tại miền Bắc - nơi có cơ sở sản xuất của các tập đoàn công nghệ lớn.
Khi vấn đề năng lượng dần được khắc phục, việc cắt giảm sản xuất đã làm gia tăng khó khăn trong ngành. Theo bà Yun Liu, Chuyên gia kinh tế phụ trách thị trường ASEAN, Khối Nghiên cứu Kinh tế Toàn cầu của HSBC, các chỉ số PMI đang cho thấy không có sự cải thiện trong tương lai gần.
Ngân hàng này kỳ vọng những thay đổi sớm nhất trong xu hướng thương mại sẽ diễn ra vào khoảng quý IV, theo hướng ổn định rồi mới xuất hiện sự gia tăng rõ rệt đối với các lô hàng.
Nói cách khác, Việt Nam còn phải chịu một chu kỳ suy thoái thương mại kéo dài, đặc biệt là khi hiệu ứng cơ sở không thuận lợi nghiêm trọng hơn vào quý III.
Vẫn còn những "điểm sáng"
Cùng với việc tăng doanh thu từ du lịch giúp giảm thiểu thâm hụt dịch vụ, tài khoản vãng lai của Việt Nam được cải thiện đáng kể lên mức 6,1% GDP trong quý I/2023, mang tới sự hỗ trợ quý giá cho đồng VND.
“Bất chấp sự sụt giảm xuất khẩu, lĩnh vực dịch vụ của Việt Nam đã bù đắp phần nào nhờ vào sự phục hồi đang tiếp diễn”, HSBC nhận định.
Cụ thể, các ngành dịch vụ liên quan đến du lịch, bao gồm vận tải, lưu trú và ăn uống tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh. Nửa đầu năm 2023, khách du lịch đến Việt Nam đã hồi phục 80% so với mức độ hàng tháng của năm 2019, khi đón tổng cộng 5,6 triệu lượt khách du lịch.
Trong đó, khách Trung Quốc, là nhóm khách du lịch chính, nhanh chóng đạt gần 50% so với mức hàng tháng của 2019. Một phần của phục hồi này đến từ nỗ lực khôi phục các đường bay thẳng với Trung Quốc, trong đó Việt Nam đứng đầu ASEAN chỉ sau Singapore.
Tín hiệu tích cực từ lạm phát
“Ngoại trừ tăng trưởng thì lạm phát liên tục mang đến những tin tốt. Lạm phát toàn phần đã được kiểm soát ở mức 2% so với cùng kỳ trong tháng 6/2023, phù hợp với kỳ vọng của chúng tôi”, báo cáo của HSBC đánh giá.
Nguyên nhân chính là nhờ cắt giảm lạm phát trong lĩnh vực năng lượng, đã kéo lạm phát toàn phần giảm mạnh so với mức trần lạm phát 4,5% của Ngân hàng Nhà nước. Trong khi việc tăng giá điện đẩy đà lạm phát lên cao, phản ánh qua lạm phát với độ trễ một tháng, mức độ tăng dưới 3% không gây tác động lớn.
Lạm phát cơ bản cũng hạ nhiệt xuống 4,3% so với cùng kỳ, đây là lần đầu tiên dưới mức trần trong 9 tháng. Dù vậy, rủi ro tăng giá vẫn kéo dài, với đà lạm phát thực phẩm đã tăng trong tháng 6, phản ánh qua giá thịt heo tăng cao, nhưng theo HSBC, áp lực về giá đến từ nhu cầu cao hơn do hoạt động du lịch phục hồi, chứ không phải vì gián đoạn nguồn cung, giống các đợt dịch cúm lợn châu Phi trước đây.
Bà Yun Liu khuyến nghị: "Ngoài ra, tác động của El Nino cho thấy cần phải theo dõi sản xuất nông nghiệp một cách chặt chẽ, đặc biệt là với các loại lương thực thiết yếu như gạo".
HSBC đánh giá, khi lạm phát hạ nhiệt, tỷ giá VND tương đối ổn định đã hỗ trợ cho việc nới lỏng chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, khi rủi ro tăng giá kéo dài đối với lạm phát, thì đồng VND có thể phải đối mặt với áp lực rủi ro sụt giá từ lãi suất thực đang “xói mòn”.
“Chúng tôi kỳ vọng tăng trưởng sẽ có bước ngoặt lớn vào quý IV/2023, với các biện pháp hỗ trợ tiền tệ gia tăng”, HSBC cho biết và kỳ vọng: “Ngân hàng Nhà nước sẽ cắt giảm lãi suất thêm 50 điểm cơ bản trong quý III/2023, đưa lãi suất điều hành về 4%.
Điều này có thể sẽ đảo ngược nỗ lực thắt chặt của Ngân hàng Nhà nước trong năm 2022 và cũng tương ứng với mức độ hỗ trợ tiền tệ trong thời kỳ đại dịch”.