Superstrata được giới thiệu là dự án xe đạp in 3D nguyên khối carbon đầu tiên trên thế giới. Dự án của vợ chồng doanh nhân Lê Diệp Kiều Trang - Sonny Vũ trước đó đã gọi vốn thành công hơn 7 triệu USD từ cộng đồng trên Indiegogo và 25 triệu USD từ các nhà đầu tư.
Tuy nhiên, mới đây, bà Lê Diệp Kiều Trang, cựu Tổng giám đốc Arevo Việt Nam cho biết, dự án sản xuất xe đạp Superstrata in 3D bằng sợi carbon nguyên khối đã thất bại và những người điều hành công ty đã chuyển hướng sang lĩnh vực khác. Từ đầu năm 2023, bà Trang và ông Sonny Vũ không nắm quyền điều hành Arevo.
Góp vốn tài trợ dự án Superstrata hay là hình thức "mua - bán"?
Ngày 10/10/2020, là ngày cuối cùng trong chiến dịch gọi vốn cho dự án xe đạp in 3D bằng sợi carbon Superstrata của bà Lê Diệp Kiều Trang cùng cộng sự, kết thúc trên trang Indiegogo. Cùng ngày, trên Facebook cá nhân, bà Lê Diệp Kiều Trang đã đăng thông báo (bằng tiếng Việt) kêu gọi mọi người lên Indiegogo để mua xe đạp được giảm nửa giá.
Lời mời mua xe đạp của bà Lê Diệp Kiều Trang năm 2020, đường link dẫn về website gọi vốn cộng đồng. (Ảnh: Chụp màn hình/Christy Le/Facebook).
“Cơ hội cuối cùng dành cho các bạn quan tâm, muốn mua xe đạp Superstrata được giảm giá (~50% off) tại http://bit.ly/superstratacampaign. Chỉ còn 24 tiếng có thể mua được giá này thôi, nhanh tay nha các bạn”, bà Trang viết. Đường dẫn website dẫn về trang web huy động vốn cộng đồng của Superstrata trên Indiegogo.
Dưới bài viết, bà Trang quảng cáo về chất lượng xe đạp cũng như việc vợ chồng bà - ông Sonny Vũ đang ráo riết mở nhà máy tại Việt Nam, cũng như tuyển đội ngũ làm việc.
Tuy nhiên, sau những ồn ào về chất lượng sản phẩm và cách làm việc thiếu chuyên nghiệp của đội ngũ Arevo - đơn vị phát triển xe đạp Superstrata, ngày 3/7/2023 trong bài trả lời phỏng vấn tờ Thanh Niên, bà Lê Diệp Kiều Trang lại cho biết đây chỉ là "donation" (tài trợ) chứ không phải là "shopping" (mua hàng).
Cụ thể, bà Trang nhấn mạnh: “Đối với người dùng Việt Nam, có lẽ do thấy giao diện của các đơn vị gọi vốn cộng đồng này khá giống với giao diện thương mại điện tử, nên khi có những thông báo bằng tiếng Anh giải thích rõ đây là "donation" (tài trợ) chứ không phải là "shopping" (mua hàng), các bạn đã bỏ qua, không lưu ý. Tôi nghĩ đây là điểm mấu chốt khác biệt về kỳ vọng dẫn tới những lùm xùm trong thời gian qua”.
Bà Trang giải thích, dự án Superstrata là mô hình gọi vốn cộng đồng, điều đó có nghĩa, dự án là nơi các công ty khởi nghiệp, nhóm nghiên cứu đưa ra một ý tưởng sản phẩm (chỉ mới ở giai đoạn ý tưởng), kêu gọi cộng đồng "tài trợ" cho dự án, nghĩa là tặng cho dự án một khoản tiền, để công ty có đủ nguồn lực nghiên cứu phát triển sản phẩm.
Khi công ty làm ra được sản phẩm, công ty "tặng" lại cho các nhà tài trợ những sản phẩm đầu tay. Vì đây là khoản tài trợ cho một dự án còn rất nhiều rủi ro, có rất nhiều công ty/dự án không đến được đích cuối cùng và nhà tài trợ không bao giờ nhận được sản phẩm.
Phải chăng, quan điểm của bà Trang về việc người dùng góp tiền cho dự án khởi nghiệp trên Indiegogo đã có sự thay đổi? Bởi lẽ năm 2020, bà Trang từng kêu gọi cộng đồng mua xe đạp với giá giảm một nửa, nhưng hiện tại bà Lê Diệp Kiều Trang lại cho rằng đây là những khoản tài trợ, không phải mua sắm.
Nhà đầu tư có được trả lại tiền?
Bà Lê Diệp Kiều Trang xác nhận dự án đã dừng hoạt động, và nhà đầu tư điều hành Arevo đã chuyển hướng sang một lĩnh vực khác. Cũng theo bà Trang, đến nay Arevo đã nhận được 3.301 khoản đóng góp đến từ 54 quốc gia, trong đó có 135 khoản đóng góp từ người dùng có địa chỉ tại Việt Nam.
Hình ảnh mẫu in xe đạp Arevo
Câu hỏi đặt ra là khi dự án thất bại, tiền của nhà đầu tư có được trả về? Theo thông báo từ trên website Indiegogo, Superstrata là một dự án “crowdfunding” và người tài trợ có quyền yêu cầu được hoàn lại toàn bộ tiền khi chiến dịch gọi vốn kết thúc.
Crowdfunding (gọi vốn cộng đồng) không phải là một hình thức gọi vốn mới. Đây là một kênh tài chính tiềm năng, giúp các doanh nghiệp, nhất là những startup “rao bán trước” một sản phẩm hoặc dịch vụ sắp được triển khai mà không phát sinh nợ hoặc hy sinh vốn chủ sở hữu hay cổ phần. Toàn bộ số tiền được ủng hộ sẽ chuyển về chủ sở hữu của chủ dự án kêu gọi gây quỹ cộng đồng.
Khi gây quỹ thành công, số tiền sẽ được dùng để hoàn thành dự án và phát triển công ty. Trong trường hợp gọi vốn không thành công, số tiền ủng hộ sẽ được chuyển trả lại cho từng nhà đầu tư cá nhân.
Trong trường hợp của Arevo, quà mà nhà đầu tư nhận được đúng bằng chiếc xe đạp mà những người này đã "donation" (tài trợ), dù chất lượng chưa hoàn thiện như sản phẩm thương mại.
Theo thông báo từ Indiegogo, người tài trợ cho Superstrata có quyền yêu cầu được hoàn lại toàn bộ tiền khi chiến dịch gọi vốn kết thúc vào ngày 10/10/2020. Bất kỳ khoản hoàn trả nào sau ngày này đều thuộc trách nhiệm của chủ sở hữu chiến dịch, ông Sonny Vũ - chồng bà Lê Diệp Kiều Trang.