Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử của chứng khoán Việt Nam với cột mốc đặc biệt mang tên nâng hạng. Thị trường đi lên mạnh mẽ cùng thanh khoản bùng nổ giúp các công ty chứng khoán (CTCK) mở rộng quy mô vốn, tài sản, đồng thời đẩy mạnh các mảng hoạt động chính đem về lợi nhuận lớn chưa từng có.
Cuộc đua tăng vốn và quy mô tài sản
Đối với lĩnh vực tài chính, vốn là yếu tố mang tính sống còn. Sự phát triển của thị trường chứng khoán ngày càng đòi hỏi năng lực vốn lớn hơn từ phía các CTCK. Tính đến cuối quý 3/2025, tổng vốn chủ sở hữu nhóm CTCK lên đến 308.000 tỷ đồng, tăng 43.000 tỷ so với cuối năm 2024 và là mức cao nhất từ trước đến nay.
Trong đó, 5 CTCK dẫn đầu gồm TCBS, SSI, VNDirect, VPBankS và VIX có vốn chủ sở hữu trên 20.000 tỷ đồng.
TCBS đã vươn lên dẫn đầu toàn ngành về quy mô vốn chủ sở hữu với hơn 40.000 tỷ đồng, trở thành CTCK đầu tiên đạt đến cột mốc này. So với thời điểm đầu năm, vốn chủ sở hữu của TCBS đã tăng 62%, mức cao nhất trong nhóm CTCK top đầu, chủ yếu đến từ việc tăng vốn điều lệ và lợi nhuận tích lũy.
Song song với vốn, quy mô tài sản cũng tăng trưởng mạnh. Thống kê cho thấy 10 CTCK có quy mô lớn nhất có tổng tài sản từ khoảng 30.000 tỷ trở lên. VPBankS ghi nhận tổng tài sản tăng trưởng đến 133% so với đầu năm, qua đó vượt mặt hàng loạt tên tuổi lâu năm để leo lên vị trí thứ 3, chỉ sau SSI và TCBS.
Tại thời điểm cuối quý 3/2025, SSI là CTCK có tổng tài sản lớn nhất ngành với giá trị trên 100.000 tỷ đồng, bỏ xa top phía sau. Đây là CTCK đầu tiên trong lịch sử chứng khoán Việt Nam chạm đến cột mốc này. Theo sau SSI là TCBS với tổng tài sản hơn 80.000 tỷ đồng.
Dư nợ cho vay kỷ lục 383.000 tỷ đồng
Năng lực vốn cải thiện giúp các CTCK mở rộng mạnh mẽ các hoạt động chính, đặc biệt là cho vay. Tổng dư nợ cho vay toàn thị trường ước tính vào khoảng 383.000 tỷ đồng, tăng hơn 138.000 tỷ so với cuối năm ngoái và là mức cao kỷ lục từ trước đến nay.
Với quy mô vốn hàng đầu thị trường, “bộ đôi” TCBS và SSI cũng dẫn đầu toàn ngành về hoạt động cho vay. TCBS là CTCK có dư nợ cho vay lớn nhất thị trường tính đến cuối quý 3 với hơn 40.000 tỷ đồng, trong khi SSI cũng bám sát ngay phía sau với dư nợ chỉ kém đôi chút. VPBankS cũng tăng tốc mạnh mẽ trong hoạt động này với dư nợ vươn lên xếp thứ 3 toàn ngành.
Hoạt động cho vay đang ngày càng đóng vai trò quan trọng vào kết quả kinh doanh của các CTCK, nhất là khi mảng môi giới cạnh tranh cao và tự doanh khó duy trì tăng trưởng trong dài hạn.
Cuộc chiến thị phần và "Zero fee"
Bên cạnh năng lực về vốn, thị phần là một yếu tố quan trọng để đánh giá một CTCK. Trong cuộc đua giành thị phần, VPS tiếp tục cho thấy sự vượt trội khi đứng đầu trên cả 3 sàn HoSE, HNX, UPCoM và thị trường phái sinh. Tuy nhiên, thị phần của VPS đã bị thu hẹp đáng kể với top phía sau, đặc biệt khi SSI đang trở lại mạnh mẽ và TCBS cũng tăng tốc ngoạn mục.
SSI từng có thời gian dài “vô địch” về thị phần trên HoSE trước khi VPS nổi lên. Trong khi đó, TCBS lại có chiến lược khác biệt khi tiên phong áp dụng chính sách “Zero fee” (miễn phí giao dịch), áp dụng công nghệ và không cần môi giới. Chiến lược này giúp TCBS vượt qua nhiều tên tuổi lâu năm để giành vị trí thứ 3 về thị phần giao dịch trên HoSE.
Thị phần lớn phản ánh tệp khách hàng, giúp các CTCK bán chéo các sản phẩm khác như cho vay margin, tư vấn, chứng chỉ quỹ. Những nguồn thu này có thể lớn hơn rất nhiều phí giao dịch, vì thế ngày càng nhiều CTCK lựa chọn chính sách "Zero fee" để cạnh tranh.
VIX bứt phá về lợi nhuận, làn sóng IPO
Thị trường bùng nổ, lợi nhuận của các CTCK cũng tăng trưởng tích cực. 10 CTCK lãi lớn nhất 9 tháng đầu năm đều có lợi nhuận trước thuế trên nghìn tỷ và tăng trưởng dương so với cùng kỳ.
Mặc dù không đứng top đầu thị phần môi giới và hoạt động cho vay, VIX lại là CTCK gây ấn tượng nhất trên đường đua lợi nhuận. CTCK này ghi nhận lợi nhuận trước thuế hơn 5.100 tỷ trong 9 tháng đầu năm, tăng trưởng hơn 650% so với cùng kỳ 2024. Lợi nhuận của VIX chủ yếu đến từ hoạt động tự doanh khi thị trường đi lên mạnh mẽ.
VPBankS cũng là một cái tên đáng chú ý khi tăng tốc mạnh mẽ trong quý 3. Lợi nhuận trước thuế quý 3 của CTCK này thậm chí còn tăng đột biến gấp gần 7 lần cùng kỳ, vượt qua cả TCBS và SSI để xếp thứ 2 toàn ngành. Tính chung 9 tháng đầu năm, VPBankS đã vượt qua nhiều tên tuổi lớn để xếp thứ 4 về lợi nhuận.
Không chỉ trong hoạt động kinh doanh, cuộc đua vốn hóa giữa các CTCK cũng đang sôi động sau làn sóng IPO. Ấn tượng nhất là thương vụ TCBS IPO thành công cùng mức định giá hơn 4 tỷ USD. Mặc dù sau khi lên sàn, cổ phiếu TCX đã điều chỉnh giảm nhưng vốn hóa của TCBS vẫn ở mức trên 100.000 tỷ, cao nhất ngành chứng khoán.
Trong khi đó, VPS hiện đang trong quá trình IPO, thu hút đến gần 20.000 nhà đầu tư tham gia, dự kiến mang về hơn 12.000 tỷ đồng. Thương vụ IPO huy động số vốn kỷ lục trong ngành thuộc về VPBankS với gần 13.000 tỷ đồng, hứa hẹn là một đối trọng đáng gờm trong ngành.