Phân 3 nhóm hộ kinh doanh: Miễn thuế (dưới 200 triệu), kê khai quý (dưới 3 tỷ)
Tại tọa đàm trực tuyến "Thay đổi mô hình quản lý thuế - Hộ kinh doanh cần lưu ý gì?" do báo Thanh Niên phối hợp với Cục Thuế (Bộ Tài chính) tổ chức ngày 12/11, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cho biết ngành thuế đang chuyển đổi mô hình quản lý hộ kinh doanh. Thay vì áp dụng thuế khoán, mô hình mới sẽ quản lý dựa trên ngưỡng doanh thu và mức độ phát triển hoạt động, chia làm 3 nhóm.
Nhóm 1 là các hộ có doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống. Nhóm này được miễn thuế và không phải sử dụng hóa đơn điện tử.
Nhóm 2 gồm các hộ có doanh thu trên 200 triệu đồng đến 3 tỉ đồng/năm. Nhóm này thực hiện khai thuế theo quý và áp dụng chế độ kế toán phù hợp. Trong đó, các hộ kinh doanh có doanh thu từ trên 1 tỉ đồng/năm sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.
Nhóm 3 gồm các hộ kinh doanh có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm. Nhóm này sẽ áp dụng chế độ kế toán đầy đủ hơn, sử dụng hóa đơn điện tử và thực hiện kê khai thuế tương tự doanh nghiệp nhỏ.
Thuế khoán lạc hậu, rủi ro trốn thuế 100 triệu đồng bị xử lý hình sự
Đánh giá về việc chuyển đổi, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cho biết, mô hình thuế khoán trước đây khiến hộ kinh doanh không chủ động. Thuế khoán được xác định dựa trên năm trước và chỉ được điều chỉnh khi doanh thu tăng trên 50%.
Điều này dẫn đến rủi ro cao. Có trường hợp người nộp thuế quên điều chỉnh, vô tình dẫn đến hành vi trốn thuế. Theo Điều 200 Bộ luật Hình sự, hành vi trốn thuế từ 100 triệu đồng trở lên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Ngược lại, có trường hợp không có doanh thu vẫn phải nộp thuế vì đã khoán.
Theo bà Cúc, việc chuyển sang chế độ kê khai theo doanh thu giúp hộ kinh doanh chủ động hơn. Ví dụ, hộ có doanh thu dưới 200 triệu đồng (diện miễn) nhưng trong năm nếu doanh thu tăng lên 300–500 triệu đồng, họ phải khai lại để điều chỉnh và nộp thuế kịp thời, thay vì chờ đến khi tăng trên 50%.
Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế cũng cho rằng cách quản lý cũ đã lạc hậu so với thực tế. "Chúng tôi vừa trao đổi, có trường hợp người livestream bán hàng chỉ trong 17 tiếng nhưng doanh thu đạt 70 tỷ đồng, trong khi doanh thu khai thuế cả năm chỉ 1–3 tỷ. Rõ ràng cách tính hiện nay đã lạc hậu. Ví dụ, ở Hà Nội có trường hợp khai thuế 5 tỷ nhưng doanh thu thực tới 120 tỷ", bà Cúc nhận định.
Bà Cúc cho rằng biện pháp buộc công khai toàn bộ doanh thu là rất cần thiết để đảm bảo minh bạch. Khi cơ quan thuế ứng dụng công nghệ hiện đại như AI và điện toán đám mây để nắm bắt doanh thu, việc quản lý sẽ hiệu quả hơn.