Phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường
Phát biểu tại hội thảo tham vấn xây dựng PGI do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức mới đây, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho biết, PGI là sáng kiến được khởi xướng bởi VCCI với sự hợp tác của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Công ty TNHH Nước giải khát Suntory PepsiCo Việt Nam (SPVB).
Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI
Theo đó, VCCI đã hợp tác với các chuyên gia của Quỹ châu Á tại Việt Nam phát triển phương pháp luận xây dựng bộ chỉ số. Đồng thời, VCCI cũng đã tiến hành khảo sát thử nghiệm phương pháp luận của bộ chỉ số với gần 300 doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động trên toàn quốc.
Bằng việc xây dựng và công bố PGI, nhóm chuyên gia mong muốn khuyến khích, cổ vũ các tỉnh, thành phố tại Việt Nam quan tâm hơn tới phát triển kinh tế gắn với việc bảo vệ môi trường; Cung cấp thông tin kịp thời hỗ trợ chính quyền tỉnh, thành phố trong hoạch định chính sách liên quan đến đầu tư và môi trường; Chọn lọc được các dự án đầu tư thân thiện với môi trường; Thúc đẩy xây dựng hệ sinh thái kinh doanh thân thiện với môi trường; Định hướng các nhà đầu tư có ý thức bảo vệ môi trường; Thúc đẩy nhiều dự án xanh hơn, thân thiện với môi trường hơn.
“Chúng tôi mong muốn PGI sẽ mang lại nhiều thông tin cho các cơ quan Nhà nước sử dụng trong điều hành, quản lý Nhà nước; Cho các nhà đầu tư tham khảo trong quyết định đầu tư, mở rộng kinh doanh của mình; Là kênh đối thoại thường xuyên giữa chính quyền và doanh nghiệp về chủ đề mới quan trọng; Là công cụ chính sách để thúc đẩy sự vận hành, chuyển đổi của các địa phương tại Việt Nam. Và quan trọng hơn hết là chúng tôi mong muốn PGI sẽ đóng góp trực tiếp, có ý nghĩa vào quá trình phát triển kinh tế bền vững của tất cả các tỉnh, thành phố tại Việt Nam” - ông Tuấn nhấn mạnh.
Chia sẻ về ý tưởng xây dựng PGI, ông Phạm Ngọc Thạch - Phó Trưởng ban Pháp chế VCCI cho biết, đó là nhằm khuyến khích chính quyền các tỉnh, thành phố hướng đến nỗ lực phát triển khu vực tư nhân theo tinh thần Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia và Chiến lược quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu.
“Việc xây dựng chỉ số PGI nhằm mục tiêu cung cấp thông tin về chất lượng môi trường, hỗ trợ các địa phương trong sàng lọc các dự án đầu tư. Đồng thời tạo ra được động lực để các doanh nghiệp đầu tư theo hướng thân thiện môi trường…” - Phó Trưởng ban Pháp chế VCCI nhấn mạnh.
Lồng ghép trong điều tra PCI
Trong hơn 17 năm qua, PCI được xem là bộ công cụ hữu hiệu giúp chỉ rõ các hạn chế trong chính sách phát triển khu vực tư nhân tại cấp tỉnh ở Việt Nam, từ đó thúc đẩy chính quyền các tỉnh, thành phố thực hiện nhiều hoạt động thường xuyên, liên tục nhằm nâng cao chất lượng điều hành kinh tế và cải thiện môi trường kinh doanh.
Tuy nhiên, cùng với câu chuyện thành công về sự phát triển vượt bậc của kinh tế tư nhân tại Việt Nam, những năm gần đây vấn đề ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên cấp thiết, đòi hỏi có sự chuyển đổi dần sang các mô hình phát triển xanh hơn. Áp lực một phần cũng đến từ các xu hướng toàn cầu nơi mà Việt Nam đã có những cam kết mạnh mẽ về giảm phát thải.
Nhận thức và mối quan tâm của xã hội đối với các vấn đề ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu và nạn phá rừng ngày càng nâng cao, trong bối cảnh này, các nhà lãnh đạo Việt Nam bắt đầu nhấn mạnh đến nhu cầu cấp thiết phải chuyển đổi sang mô hình phát triển mới.
Để góp phần hiện thực hóa định hướng cấp thiết này, theo đại diện VCCI, VCCI đã tìm kiếm cách tiếp cận mới trên cơ sở thành tựu của PCI nhằm hỗ trợ và thúc đẩy chính quyền các tỉnh, thành phố quan tâm hơn tới mục tiêu kiến tạo hệ sinh thái kinh doanh xanh.
“Do đó, điều tra PCI 2022 sắp tới sẽ tích hợp một bộ câu hỏi mới được thiết kế để đánh giá cảm nhận của doanh nghiệp về những nỗ lực của chính quyền cấp tỉnh trong việc khuyến khích phát triển hoạt động sản xuất, kinh doanh bền vững, thúc đẩy đầu tư xanh và đổi mới có chất lượng cao…” - ông Đậu Anh Tuấn - VCCI thông tin.
Chỉ số PGI đánh giá và xếp hạng chất lượng môi trường tại 63 tỉnh, thành phố qua góc nhìn của doanh nghiệp; Mức độ ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường của doanh nghiệp; Ứng xử môi trường của doanh nghiệp và mức độ sẵn sàng đầu tư về môi trường tại các địa phương.
“Chúng tôi hướng đến chỉ số mới PGI, tương tự như PCI của VCCI với mong muốn đây là động lực cho việc thay đổi sự cạnh tranh giữa các tỉnh, thành phố. Các địa phương sẽ nỗ lực và thúc đẩy cạnh tranh với các địa phương khác, qua đó hướng đến sự phát triển bền vững hơn” - ông Michael DiGregorio Trưởng Đại diện Quỹ châu Á tại Việt Nam chia sẻ.
PGI sẽ có những nội dung gì?
Thông tin về phương pháp xây dựng và nội dung của PGI, PGS.TS Markus Taussig - Chuyên gia của Quỹ châu Á tại Việt Nam cho rằng, PGI nhất thiết phải có tính kết nối rõ ràng với các chính sách của địa phương và trên cơ sở này thúc đẩy sự cải thiện chính sách, thực thi chính sách phát triển xanh ở cấp tỉnh.
Cách tiếp cận của VCCI về phát triển xanh của khu vực tư nhân là dựa vào thị trường, trong đó các yếu tố cạnh tranh sẽ được định hình lại. Thứ nhất, nâng cao các tiêu chuẩn môi trường tối thiểu cần thiết để tham gia và cạnh tranh trên thị trường. Thứ hai, tăng cường các ưu đãi và hỗ trợ cho các hoạt động kinh doanh thực sự mang lại lợi ích ròng cho môi trường tự nhiên. Phù hợp với các nguyên tắc cốt lõi của PCI, chính quyền cấp tỉnh sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc thiết lập và duy trì các quy tắc của hệ sinh thái này.
Ngoài ra, để đạt được các mục đích mong muốn, cần thiết phải có cách tiếp cận chính sách đảm bảo các nguyên tắc minh bạch, công bằng và chính đáng.
Theo chuyên gia này, để đo lường được chính sách phát triển hệ sinh thái kinh doanh thân thiện với môi trường cấp tỉnh tại Việt Nam, nhóm nghiên cứu dự kiến xây dựng bốn nhóm nội dung của bộ chỉ số PGI.
Đó là: Giảm thiểu tác hại của thiên tai, biến đổi khí hậu đối với hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua việc cung cấp cơ sở hạ tầng và dịch vụ công hiệu quả của chính quyền cấp tỉnh; Giảm thiểu các tác hại môi trường do các doanh nghiệp gây ra thông qua việc nâng cao thực thi các tiêu chuẩn môi trường tối thiểu; Tối đa hóa lợi ích môi trường từ các hoạt động quan trọng của chính quyền địa phương, bao gồm hoạt động đầu tư, kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước cấp tỉnh và các hoạt động đầu tư và chi tiêu công khác; Tối đa hóa lợi ích môi trường từ các doanh nghiệp thông qua các chính sách ưu đãi và dịch vụ hỗ trợ hiệu quả của chính quyền tỉnh.
Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI:
“Cần sự chung tay hưởng ứng và tăng cường tính thực thi…”
“Mới đây, tại Hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có tuyên bố mạnh mẽ về mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Điều này thể hiện cam kết chính trị và quyết tâm rất lớn của Đảng, Nhà nước Việt Nam trong việc đẩy mạnh chuyển đổi nền kinh tế, góp phần giải quyết những thách thức lớn toàn cầu về biến đổi khí hậu và vấn đề môi trường hiện nay. Đây là bước tiếp theo quan trọng của tiến trình hội nhập mạnh mẽ khi Việt Nam là thành viên chủ động và tích cực của thế giới. Việt Nam đã là thành viên của nhiều Hiệp định thương mại quốc tế đa phương và song phương quan trọng như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA)... trong đó nhiều yêu cầu thuận lợi hoá thương mại đi cùng với cam kết bảo vệ môi trường.
Thực tiễn phát triển của Việt Nam cho thấy hai kinh nghiệm tốt: Thứ nhất, chính sách lớn, chương trình cải cách nào nếu có sự hưởng ứng, chung tay và góp sức từ người dân, doanh nghiệp thì chính sách, chương trình cải cách đó sẽ rất thành công. Như hai bàn tay vỗ nên kêu, sức ép từ bên trên, từ chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước kết hợp với mong muốn, nguyện vọng từ bên dưới, của doanh nghiệp và người dân thì tiến trình thay đổi sẽ nhanh hơn, phù hợp với thực tiễn hơn; Thứ hai, ban hành chính sách đã quan trọng nhưng thực thi chính sách trên thực tế hiệu quả lại quan trọng hơn. Chính vì thế càng tăng cường thúc đẩy thực thi hiệu quả chính sách và tạo ra động lực để thúc đẩy thực thi từ bộ máy chính quyền cấp tỉnh có vai trò rất quan trọng. Thực thi tạo ra khác biệt và mang đến thành công.
Việt Nam đã rất thành công giai đoạn gần 20 năm vừa qua trong nỗ lực cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh. Thành công này có sự đóng góp của những đạo luật có chất lượng tốt, những chính sách cải cách thủ tục hành chính đột phá, chương trình cắt giảm các điều kiện kinh doanh mạnh mẽ nhưng thành công này cũng có sự đóng góp rất quan trọng của Chương trình Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI, một bộ công cụ phản ánh tiếng nói, mong muốn từ doanh nghiệp, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình cải cách môi trường kinh doanh từ cấp địa phương. Trao quyền giám sát cho doanh nghiệp và thúc đẩy thực thi là hai trọng tâm chính của Bộ chỉ số PCI.
Bằng việc xây dựng và công bố Chỉ số xanh PGI, chúng tôi mong muốn khuyến khích, cổ vũ các tỉnh, thành phố tại Việt Nam quan tâm hơn tới phát triển kinh tế gắn với việc bảo vệ môi trường cũng như tăng cường tính thực thi để tăng tính hiệu quả và lan toả động lực của chỉ số mới này…”