Tham dự Tọa đàm có đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn một số tỉnh, thành phố phía Bắc; đại diện hiệp hội doanh nghiệp, hợp tác xã, viện nghiên cứu, trường đại học; các chuyên gia và doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp trên cả nước; cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị liên quan thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Về phía Đài Loan (Trung Quốc) có Giáo sư, Tiến sỹ Thái Đông Soán, Trưởng khoa bệnh thực vật, Trường Đại học quốc gia Trung Hưng, Đài Loan; đại diện Liên đoàn Hợp tác xã Đài Loan (Trung Quốc).
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Tọa đàm
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, nông nghiệp luôn được đánh giá là ngành quan trọng và có lợi thế của Việt Nam. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên thuận lợi cho phép nước ta phát triển một nền nông nghiệp đa dạng về cơ cấu cây trồng, vật nuôi trải dài khắp cả nước.
Trong những năm gần đây, ngành nông nghiệp Việt Nam tiếp tục phát triển cả về quy mô và trình độ sản xuất, duy trì tăng trưởng ở mức khá cao, đóng góp lớn cho phát triển kinh tế - xã hội, khẳng định vị thế quan trọng, là trụ đỡ của nền kinh tế, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia.
Hệ thống tổ chức sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp ngày càng được hoàn thiện; tỷ lệ nông sản qua chế biến tăng dần, thị trường tiêu thụ được mở rộng, xuất khẩu tăng nhanh cả về sản lượng, giá trị và tỉ trọng sản phẩm chất lượng cao.
Việt Nam trở thành một trong những nước có một số mặt hàng xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới. Năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt hơn 53 tỷ USD, xuất siêu đạt mức kỷ lục 12 tỷ USD, tăng 43%. Trong 6 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông thủy sản đạt hơn 29 tỷ đô la Mỹ, tăng gần 20% so với cùng kỳ.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, bên cạnh những thành tựu đạt được, nông nghiệp Việt Nam phát triển còn thiếu bền vững, tốc độ tăng trưởng có xu hướng giảm, tổ chức sản xuất kinh doanh chủ yếu vẫn dựa vào nông hộ nhỏ, thiếu liên kết; chất lượng, hiệu quả hoạt động của khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã chưa cao.
Việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực trong nông nghiệp còn hạn chế, chưa trở thành động lực chính để tạo đột phá phát triển; nhiều loại giống cây trồng, vật nuôi, vật tư nông nghiệp phụ thuộc vào nhập khẩu. Thu hút đầu tư cho phát triển nông nghiệp, dịch vụ ở nông thôn gặp nhiều khó khăn.
Theo số liệu thống kê cho thấy có đến 70% - 85% nông sản của Việt Nam xuất khẩu dưới dạng thô hoặc với hàm lượng chế biến thấp. Tình trạng được mùa mất giá vẫn diễn ra phổ biến, sản xuất manh mún, chất lượng của hàng nông sản chưa được đồng đều, công nghệ chế biến lạc hậu, không đồng bộ, mẫu mã chưa hấp dẫn, giá thành sản xuất cao, dẫn đến cạnh tranh kém và bị ép giá trên thị trường quốc tế.
Số lượng doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp nông thôn còn thấp, chiếm khoảng 1,3% tổng số doanh nghiệp, trong đó đa số là doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, hạn chế về nhân lực, tài chính, khoa học công nghệ, khả năng phát triển thị trường và vùng nguyên liệu. Do quy mô nhỏ, đa số các doanh nghiệp nhỏ và vừa không có đủ nguồn lực để đầu tư mua sắm trang thiết bị thử nghiệm, kiểm nghiệm, máy móc thiết bị chế biến và bảo quản tiên tiến. Các doanh nghiệp, hợp tác xã chưa tiếp cận được nguồn chuyên gia có kỹ thuật cao để hỗ trợ, tư vấn phát triển các ý tưởng kinh doanh, hoàn thiện sản phẩm…
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, trong bối cảnh Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, sự phát triển mạnh mẽ của cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đang tác động tới nhiều lĩnh vực của nền kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp được đánh giá là tác động vô cùng mạnh mẽ. Xu hướng này mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đầy thách thức cho ngành nông nghiệp, các doanh nghiệp, hợp tác xã và mỗi người nông dân.
Nông nghiệp Việt Nam sẽ không thể tiếp tục cạnh tranh trên cơ sở chi phí thấp, thâm dụng lao động và dựa vào tài nguyên. Theo Bộ trưởng, nếu chúng ta tiếp tục sử dụng diện tích đất lớn, tiêu tốn nguồn nước, tài nguyên, phân bón, nhân công, bóc lột sức lao động, sói mòn đất đai, chạy theo sản lượng nhưng giá bán thấp,… là những điều rất nguy hiểm. Do vậy, phải thay đổi tư duy trong phát triển nông nghiệp, đó là chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp; phát triển nông nghiệp hiệu quả dựa trên công nghệ cao; dựa vào hiệu quả trên cơ sở giống mới chất lượng hơn, chuyển sang hữu cơ, sản phẩm sạch, cơ cấu sản xuất và cách thức tổ chức chuỗi cung ứng nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn xanh, bền vững, cuối cùng là nâng cao giá trị kinh tế trên một diện tích đất sử dụng.
Thực hiện chức năng tham mưu tổng hợp cho Chính phủ về chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và các cơ chế chính sách phát triển doanh nghiệp, kinh tế tập thể; với mong muốn hình thành các mô hình mẫu, điển hình tiên tiến với quy trình sản xuất, kỹ thuật canh tác đạt chuẩn theo kinh nghiệm của các nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành, địa phương xây dựng và triển khai Dự án “Đầu tư xây dựng khu cơ sở kỹ thuật và ươm tạo hỗ trợ doanh nghiệp nghiệp nhỏ và vừa khu vực phía Bắc” trong lĩnh vực nông sản, thực phẩm (CAFI) với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp sáng tạo hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh cho nông sản, thực phẩm của Việt Nam.
Dự án dự kiến đầu tư xây dựng khu cơ sở ươm tạo, hỗ trợ kỹ thuật để cung cấp các dịch vụ hỗ trợ toàn diện theo chuỗi giá trị nông nghiệp từ khâu gen, giống, nghiên cứu phát triển, kiểm nghiệm, thử nghiệm, tư vấn đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, công nghệ, đến khâu kết nối thị trường đầu ra… cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã trong lĩnh vực nông sản thực phẩm trước mắt là tại khu vực phía Bắc.
Tại Tọa đàm, Giáo sư, Tiến sỹ Thái Đông Soán đã chia sẻ về kinh nghiệm thay đổi cách thức làm nông nghiệp; chia sẻ cách làm, các bước đi hướng tới nền nông nghiệp bền vững của Đài Loan (Trung Quốc) trong 30 năm qua; nhấn mạnh đến những đặc thù, đặc điểm của ngành nông nghiệp Đài Loan (Trung Quốc); chuyển từ việc tự phát sang quy hoạch và trồng các loại cây khác nhau phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của từng vùng, miền; đào tạo, nâng cao kiến thức cho người nông dân để họ thay đổi cách làm và đồng hành cùng ngành nông nghiệp; mang lại giá trị sản phẩm và đảm bảo thu nhập cho người nông dân.
Giáo sư, Tiến sỹ Thái Đông Soán cũng nhấn mạnh đến những đặc thù, đặc điểm của nền nông nghiệp Việt Nam với nhiều ưu đãi, lợi thế; về những định hướng trong phát triển ngành nông nghiệp theo hướng nông nghiệp an toàn thực phẩm, đặc biệt là liên quan đến giống cây trồng đặc trưng, phù hợp với môi trường, thổ nhưỡng, khí hậu; không đi theo số lượng mà phải hướng đến chất lượng, chuyển sang nông nghiệp hữu cơ, an toàn, bảo tồn hệ sinh thái để phát triển ngành nông nghiệp an toàn, bền vững; giảm chi phí cho người dân, giảm tác tác động với môi trường, sản phẩm bán ra với giá cao, nâng cao thu nhập cho người nông dân.
Tọa đàm nhận được nhiều ý kiến đóng góp tích cực từ phía các chuyên gia và doanh nghiệp nông nghiệp, các bộ, ngành với kỳ vọng đưa ra định hướng chiến lược và giải pháp giúp đưa nền nông nghiệp Việt Nam phát triển theo hướng đổi mới sáng tạo và hiệu quả; đánh giá cao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức Tọa đàm thiết thực và nhiều ý nghĩa, hiểu thêm về kinh nghiệm phát triển nông nghiệp của Đài Loan để áp dụng vào ngành nông nghiệp trong nước. Các ý kiến cũng chia sẻ về ngành, lĩnh vực nông nghiệp đang thực hiện; những khó khăn, vướng mắc và đề xuất một số kiến nghị cụ thể. Các ý kiến cũng bày tỏ quyết tâm, đồng lòng sẽ sớm tạo ra và nhân rộng được nhiều mô hình điển hình trong phát triển nông nghiệp, hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã, bà con nông dân tiếp cận các kiến thức, quy trình kỹ thuật mới hướng tới nền nông nghiệp hiệu quả theo hướng xanh, tuần hoàn, bền vững với mục tiêu cuối cùng là đem lại nụ cười cho mỗi người nông dân Việt Nam.
Phát biểu kết thúc Tọa đàm, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đánh giá cao các ý kiến trao đổi thắng thắn, trách nhiệm của các đại biểu; đề nghị các chuyên gia và doanh nghiệp tiếp tục tham gia sâu hơn vào phát triển ngành nông nghiệp nói chung và xây dựng khu cơ sở kỹ thuật và ươm tạo hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa nói riêng nhằm tăng giá trị cho nông sản, thực phẩm Việt bằng các hỗ trợ đột phá, thiết thực và lan tỏa cho các doanh nghiệp; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ nông dân, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị, góp phần phát triền nền kinh tế nông nghiệp sáng tạo; thúc đẩy nghiên cứu và phát triển, ứng dụng các công nghệ, đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp.
Nhân dịp này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã trao tặng Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp ngành Kế hoạch và Đầu tư cho Giáo sư, Tiến sỹ Thái Đông Soán và bà Ngô Phẩm Trân, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam - Đài Loan (Trung Quốc) vì đã có nhiều đóng góp vào quá trình xây dựng và phát triển ngành Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam./.