Ngày 4/12, phiên xử Phan Văn Anh Vũ (43 tuổi, Vũ "nhôm"), Trần Phương Bình (59 tuổi, cựu Tổng giám đốc Ngân hàng Đông Á) thẩm vấn đại diện Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xoay quanh việc thanh tra những sai phạm xoay quanh việc tăng vốn điều lệ của Ngân hàng Đông Á.
Ông Võ Văn Thuần (Phó cục trưởng Cục Thanh tra giám sát NHNN cho biết việc tăng vốn điều lệ của Ngân hàng Đông Á căn cứ vào biểu quyết của Đại hội đồng thường niên. Sau đó, Ngân hàng Nhà nước kiểm tra, thấy đảm bảo thì mới phê duyệt.
Che giấu sai phạm suốt 10 năm trời
Trả lời chất vấn của tòa, đại diện NHNN cho biết một ngân hàng muốn tăng vốn phải có nguồn vốn hợp pháp, nguồn tiền minh bạch, rõ ràng. Trường hợp dùng tiền vay của chính Ngân hàng Đông Á rồi dùng để tăng vốn cho ngân hàng này là không thể chấp nhận.
Trần Phương Bình và các bị cáo đồng phạm tại phiên xử.
HĐXX sau đó cho biết nguồn tiền tăng vốn cho Ngân hàng Đông Á được nộp khống, truy vấn trách nhiệm kiểm tra và giám sát của Ngân hàng Nhà Nước. "Năm nào, NHNN cũng kiểm tra mà lại không phát hiện ra việc tăng vốn bằng nguồn vốn không hợp pháp. Vậy trách nhiệm của người thuộc NHNN và cơ quan Thanh tra giám sát trong việc kiểm tra thế nào?", chủ tọa Phạm Lương Toản đặt vấn đề.
Đại diện NHNN cho rằng Trần Phương Bình và các đồng phạm đã thực hiện thủ đoạn quá tinh vi, nghiệp vụ chuyên môn rất khó phát hiện. Chủ tọa nhắc lại 3 hành vi sai phạm chủ yếu trong vụ án: Chỉ đạo thu khống nộp tiền vào tài khoản khống mua cổ phần; điều khống nguồn vốn vàng hoặc tiền mặt về chi nhánh không kiểm tra; hợp thức hóa bằng các hợp đồng tín dụng khống.
Đại diện NHNN cho biết trong giai đoạn 2003-2013, kế hoạch thanh tra của NHNN là thanh tra theo từng chuyên đề, không thanh tra toàn diện Ngân hàng Đông Á. Thời điểm sau đó, đơn vị này thanh tra toàn diện mới phát hiện ra vi phạm..
Nói về trách nhiệm của NHNN, người đại diện cho rằng phải rút ra bài học kinh nghiệm trong việc kiểm tra, hoạt động thanh kiểm tra phải tính toán toàn diện, để không bỏ lọt các sai phạm.
Mánh khóe qua mắt cơ quan chức năng
Trước đó, trong phiên xử ngày 28/11, trả lời chất vấn của HĐXX, ông Trần Phương Bình cho biết Ngân hàng Nhà nước mới bắt đầu thanh tra toàn diện Ngân hàng Đông Á và phát hiện sai phạm vào năm 2014.
Từ đó, cơ quan chức năng có một số lần tiến hành thanh tra nhưng không toàn diện. Trả lời cụ thể về hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước, ông Bình cho biết khi thanh tra thì được báo trước vài ngày để chuẩn bị nội dung làm việc.
Ông Trần Phương Bình che giấu sai phạm tại Ngân hàng Đông Á trong suốt 10 năm trời.
Mỗi lần như vậy, nếu thấy có nội dung liên quan hoạt động ngân quỹ thì cựu Tổng giám đốc Ngân hàng Đông Á sẽ chỉ đạo các nhân viên liên quan bằng mọi cách che giấu, điều chuyển các khoản khống tới các chi nhánh khác chưa bị thanh tra.
Trong vụ án này, Vũ "nhôm" và ông Bình cùng bị truy tố về tội "Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản". Ông Bình còn bị cáo buộc tội "Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng" và "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" cùng 24 người khác.
Tổng thiệt hại của Ngân hàng Đông Á trong phạm vi vụ án này là hơn 3.600 tỷ đồng. Trong đó, ông Bình chỉ đạo cấp dưới lập chứng từ thu khống, chiếm đoạt ngân hàng này tổng cộng 2.057 tỷ đồng trong khoảng thời gian 2007-2014.
Trong đợt tăng vốn điều lệ năm 2013, ông Bình giúp Vũ chiếm đoạt hơn 200 tỷ đồng của Ngân hàng Đông Á, mua giúp hơn 13,4 triệu USD nhưng chưa được thanh toán.
Đối với số tiền thiệt hại còn lại 1.551 tỷ đồng, ông Bình và các thuộc cấp phải chịu trách nhiệm trong việc suất quỹ sai nguyên tắc cho 219 công ty để chi lãi ngoài huy động vốn; kinh doanh ngoại hối, hơn 610 lượng vàng tài khoản...
Vũ "nhôm" cam kết trả đủ hơn 200 tỷ
Cũng trong phần xét hỏi của luật sư Nguyễn Hữu Thế Trạch (bào chữa cho Vũ), ông Trần Phương Bình nói từng gián tiếp cho Vũ biết tình trạng treo quỹ của Ngân hàng Đông Á. Tuy nhiên, ông này khẳng định không bàn bạc với Vũ việc thu khống 200 tỷ đồng, mà chỉ "nghĩ Vũ biết".
Theo luật sư Trạch, HĐXX đã đồng ý cho gia đình Vũ nộp thêm hơn 30 tỷ trong chiều nay. Trước đó, họ đã nộp 173 tỷ đồng trong tổng số 203 tỷ Vũ bị cáo buộc chiếm đoạt của Ngân hàng Đông Á.
Trước đó, Vũ "nhôm" cũng từng khẳng định sẽ liên lạc với gia đình để khắc phục toàn bộ số tiền hơn 200 tỷ đồng và 13,4 triệu USD mà Vũ cho rằng "giao dịch dân sự" với ông Trần Phương Bình.