Nhiều doanh nghiệp (DN) Việt Nam (VN) đang hưởng lợi từ sự lên giá của tiền đồng. Nhưng theo các chuyên gia, việc tiền đồng quá mạnh cũng không phải là điều tốt cho nền kinh tế lẫn nhiều DN Việt trong bối cảnh hiện nay.
DN nhập khẩu hưởng lợi
Trong một báo cáo gần đây, Công ty Chứng khoán Rồng Việt nhận định sự ổn định tiền đồng VN là hiếm có trong khu vực Đông Nam Á. Tiền đồng và tiền baht Thái là hai đồng tiền duy nhất đứng yên và tăng giá so với USD trong bối cảnh đồng nhân dân tệ của Trung Quốc giảm liên tục, chạm gần ngưỡng 7,2 mới đổi được 1 USD.
Tương tự, Công ty Chứng khoán SSI cũng cho biết việc tiền đồng giữ giá khá ổn định với USD trong thời gian vừa qua đã khiến tiền đồng tăng giá so với khá nhiều đồng tiền khác.
Trên thực tế, hiện tượng này rất hiếm khi xảy ra bởi VN nhập siêu rất lớn với Trung Quốc nên thông thường tỉ giá đồng VN với USD sẽ phải chịu áp lực rất lớn khi nhân dân tệ mất giá so với USD.
Nhiều DN đã cảm nhận rất rõ về điều này khi nhìn thấy các khoản lợi nhuận tăng vọt nhờ chênh lệch lãi tỉ giá. Chị Nguyễn Phượng, giám đốc tài chính một công ty mỹ phẩm chuyên nhập hàng từ Hàn Quốc, cho biết gần hai tháng nay do các lô hàng nhập khẩu thanh toán bằng đồng won của Hàn Quốc nên giá ngày càng rẻ. Nguyên nhân tiền đồng VN lên giá so với đồng won Hàn Quốc.
“Nếu đầu tháng 7, 1 won đổi 19,39 đồng thì đến đầu tháng 9, 1 won chỉ đổi được 18,34 đồng. Nghĩa là trong hai tháng qua, tiền đồng lên giá hơn 5% so với đồng won. Do đó, giá hàng nhập về cũng rẻ tương đương nếu chỉ nhìn vào tỉ giá” - chị Phượng cho biết.
Kết quả kinh doanh tại hãng hàng không Vietnam Airlines cũng thể hiện rõ sự tăng giá của tiền đồng lên DN Việt. Theo báo cáo tài chính sáu tháng đầu năm nay, lỗ chênh lệch tỉ giá của Vietnam Airlines hơn 180 tỉ đồng. Con số này giảm gần một nửa so với cùng kỳ năm trước là 370 tỉ đồng.
Tương tự, cũng nhờ tiền đồng tăng giá nên Tập đoàn Xăng dầu VN (PLX) ít lỗ tỉ giá hơn. Tập đoàn này chỉ lỗ tỉ giá 4,1 tỉ đồng tính đến hết quý II-2019. Trong khi đó cùng kỳ năm ngoái, khoản lỗ tỉ giá lên đến gần 72 tỉ đồng, một con số chênh lệch rất lớn. Nói cách khác, nhờ sự ổn định tiền đồng đã “cứu” được tập đoàn này đối diện với các khoản lỗ lớn.
Công ty Nhiệt điện Phả Lại (PPC) cũng phải cám ơn sức mạnh của tiền đồng khi lũy kế sáu tháng đầu năm nay chỉ đối diện lỗ tỉ giá là 16 tỉ đồng, trong khi cùng kỳ lỗ lên đến 28 tỉ đồng.
Các DN xuất khẩu hàng hóa khóc ròng vì tính cạnh tranh kém do đồng tiền VN mạnh lên (ảnh lớn). VND là một trong những đồng tiền hiếm hoi ổn định so với USD (ảnh nhỏ). Ảnh: MP Lo hàng xuất khẩu khó cạnh tranh
Theo các chuyên gia, những DN nhập khẩu hàng hóa, nguyên vật liệu sẽ có lợi khi tiền đồng mạnh lên so với các đồng tiền thanh toán khác. Ngược lại, DN xuất khẩu lại chịu thiệt, hàng hóa VN sẽ kém cạnh tranh do giá cả đắt đỏ hơn so với hàng hóa các nước có bệ đỡ tiền có giá thấp hơn.
TS Phạm Sỹ Thành, Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VERP), cho hay quan sát cả tỉ giá thực và biến động tỉ giá gần đây cho thấy đồng VN đang đắt lên trong bối cảnh các đồng tiền có hàng hóa cạnh tranh với VN như đồng nhân dân tệ Trung Quốc, đồng baht Thái và đồng tiền Malaysia đều mất giá 2% so với USD từ đầu năm đến nay.
“Rõ ràng đây là chỉ dấu khá tiêu cực cho ngành hàng xuất khẩu của VN. Vì yếu tố giá cả vốn đem lại lợi thế nhiều cho những ngành hàng công nghệ thấp và thâm dụng lao động của VN hiện nay” - ông Thành nói.
Công ty Chứng khoán KB VN cũng cho hay khi đo lường giá trị của đồng tiền Việt với rổ tám đồng tiền tham chiếu theo cơ chế tỉ giá trung tâm đều đang tăng khá mạnh. Điều này phản ánh VND đang tăng giá tương đối so với rổ tiền tệ.
“Xét về tổng thể, việc tăng giá của VND so với rổ tiền tệ có thể gây bất lợi cho hoạt động xuất khẩu của VN và tạo tâm lý kỳ vọng phá giá từ thị trường” - đơn vị trên nhận định.
Ông Phạm Hải Long, Tổng giám đốc Công ty Agrex Saigon, chuyên về xuất khẩu thực phẩm đông lạnh, đánh giá do một số chính sách vĩ mô bắt buộc để tránh Mỹ cáo buộc VN thao túng tiền tệ nên ngân hàng thận trọng trong chính sách tiền tệ và làm tiền đồng tăng giá trở lại. Nếu xét về góc độ quy mô thì xuất khẩu thu về USD sẽ không còn lợi về tỉ giá. Song về lâu dài nó góp phần vào sự ổn định tỉ giá USD/VND nên VND khó tăng mạnh. “Ổn định tỉ giá là mong muốn của nhà xuất nhập khẩu” - ông Long bày tỏ.
Dự trữ ngoại hối cao nhất từ trước đến nay
Công ty Chứng khoán VNDirect nhận định: “Sự leo thang của chiến tranh thương mại Mỹ-Trung sẽ gia tăng áp lực lên đồng nhân dân tệ. Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước sẽ cần nỗ lực nhiều hơn để làm giảm giá tiền đồng vì đồng nội tệ mạnh có thể làm mất khả năng cạnh tranh xuất khẩu trong giai đoạn hiện nay”.
Còn theo bộ phận phân tích của Công ty Chứng khoán SSI, dù làn sóng hạ lãi suất lan rộng, Ngân hàng Nhà nước vẫn điều hành chính sách tiền tệ theo hướng thận trọng với mục tiêu ưu tiên là ổn định vĩ mô (lạm phát, tỉ giá…). Đến nay, cơ quan này đã điều hành khá thành công biến số này.
Có nhiều yếu tố thuận lợi sẽ góp phần ổn định tỉ giá trong thời gian tới, trong đó có thể kể đến việc dự trữ ngoại hối đang ở mức cao nhất từ trước đến nay, ước tính khoảng 70 tỉ USD. Ngoài ra, cán cân thương mại và dòng vốn đầu tư nước ngoài đang diễn biến thuận lợi.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng phân tích rằng trong bối cảnh kinh tế thế giới hiện nay, chính sách tiền tệ không thể cứng nhắc và găm giữ mãi ở mức tỉ giá trước đó được coi là hiệu quả với nền kinh tế mà cần có biên độ linh hoạt hơn, hài hòa hơn với nhịp tăng giảm của toàn cầu.