Thực phẩm chay có thực sự an toàn?

Thực phẩm chay được bán rộng rãi và rất phong phú, đa đạng, từ thuần chay đến giả mặn, từ dạng tươi đến dạng khô… Tuy nhiên, không phải cứ ăn chay là tốt, người tiêu dùng cần hiểu biết trong việc chọn mua và kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý để đảm sức khỏe…

Hồi chuông cảnh tỉnh…

Sau vụ việc xảy ra tại Pate Minh Chay, cơ quan chức năng đã bắt giữ hàng loạt hàng hóa thực phẩm chay không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP). Theo đó: Qua kiểm tra 93/126 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chay, các quận, huyện, thị xã trên địa bàn, cơ quan chức năng thành phố Hà Nội đã xử lý vi phạm 14 cơ sở với số tiền 55 triệu đồng. Vi phạm chủ yếu là không xuất trình được bản tự công bố sản phẩm, điều kiện bảo quản chưa bảo đảm theo quy định...

Liên quan đến thực phẩm chay, ngày 22/9/2020, Phòng cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Công an tỉnh Phú Thọ đã phát hiện, tạm giữ trên 350 kg sản phẩm chay không rõ nguồn gốc xuất xứ, vi phạm ATVSTP và hết hạn sử dụng tại cơ sở kinh doanh văn hóa phẩm phật giáo và thực phẩm chay thuộc phường Tiên Cát, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Chủ cơ sở không có Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm, không đảm bảo các điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

Quá trình kiểm tra, Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Công an tỉnh Phú Thọ phát hiện tại 4 tủ bảo quản lạnh của cơ sở chứa 36 sản phẩm thực phẩm chay gồm: Gà lát chay, phù trúc chay, tôm chay, chả nướng chay, heo quay miếng nhỏ chay, giò lụa chay, hamburger chay, thịt dê sa tế chay, hoa quả chay… tổng trọng lượng 359 kg. Thực tế trên chính là một hồi chuông cảnh báo cho các cơ sở sản xuất thực phẩm chay và những người là tín đồ của thực phẩm chay!

Lựa chọn thực phẩm chay an toàn?

Để đảm bảo cho sức khỏe người tiêu dùng thực phẩm chay, chị Trần Hồng Nhung chủ cửa hàng Chay ngon Bắc Ninh chia sẻ: “Ăn chay là để đảm bảo cho sức khỏe. Vì vậy là cửa hàng kinh doanh món ăn chay chúng tôi luôn thấu hiểu điều đó. Thực phẩm để chế biến các món ăn chay của cửa hàng có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Khi chế biến món ăn chay những loại rau củ quả luôn được tôi lựa chọn kỹ càng và tươi ngon, một số loại gia vị có thể chế biến được tôi tự chế biến để đảm bảo món ăn của mình được an toàn tuyệt đối. Nếu tự nấu ăn chay tại gia đình, mọi người nên lựa chọn những sản phẩm chay có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, uy tín và chất lượng”.

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học - Công nghệ thực phẩm, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội: Thực phẩm chay thông thường được làm từ đậu nành, rau, củ, quả. Tuy nhiên, để bảo đảm độ dai, bảo quản được lâu và có mùi cũng như hình thù giống với các loại thực phẩm mặn, các nhà sản xuất, chế biến phải cho thêm hóa chất tạo mùi, màu, chất định hình, phụ gia và chất chống ẩm mốc vào các thành phẩm.

Việt Nam cũng đã có quy định về chất lượng ATVSTP và ban hành danh mục các chất phụ gia thực phẩm đạt tiêu chuẩn ATVSTP, trong đó có ghi rõ tên các chất phụ gia được phép dùng với giới hạn tối đa trong từng loại thực phẩm. Nếu sử dụng đúng loại, đúng liều lượng, các phụ gia thực phẩm có tác dụng tích cực, tạo ra nhiều sản phẩm phù hợp với sở thích và khẩu vị của người tiêu dùng, giữ được chất lượng toàn vẹn của thực phẩm cho tới khi sử dụng, làm tăng giá trị thương phẩm trên thị trường...

Tuy nhiên, có những cơ sở sản xuất vì chạy theo lợi nhuận nên sẵn sàng sử dụng các loại phụ gia không được phép dùng trong thực phẩm, có giá thành thấp để chế biến đồ ăn chay, hoặc nhập khẩu những sản phẩm chay không nhãn mác, không thời hạn sử dụng để bán... gây tác hại cho sức khỏe con người. Nếu sử dụng phụ gia thực phẩm không đúng liều lượng, không đúng chủng loại, nhất là những phụ gia không cho phép dùng trong thực phẩm, sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe.

Bác sĩ Nguyễn Văn Tiến, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, ăn chay là chế độ ăn gồm những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật như rau, củ, quả, các loại hạt... Ăn chay có nhiều chất xơ và có nhiều tác dụng đối với sức khỏe. Chất xơ trong thực phẩm chay giúp chống táo bón, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, giảm cholesterol...

Tuy nhiên, hiện nay, ngoài những món ăn chay truyền thống, nhà sản xuất, kinh doanh đã chế biến thêm nhiều thực phẩm chay đóng gói sẵn. Thậm chí, các món ăn chay ngày càng phong phú, đa dạng không kém gì các món ăn mặn. Ngay tại các siêu thị, chợ đầu mối, cửa hàng kinh doanh thực phẩm, các mặt hàng thực phẩm chay chế biến sẵn hay các gia vị chế biến đồ chay được bán rất nhiều. Các loại thực phẩm chay rất phong phú, từ nem, giò, chả, tới thịt, cá, tôm chay, mực chay... với giá bán dao động từ vài chục nghìn đến mấy trăm ngàn/kg tùy loại. Ngoài ra, trên thị trường cũng bán đủ các loại gia vị chuyên để nấu cơm chay và cỗ chay như xì dầu, nước mắm chay, các loại sốt chay...

Để tránh những nguy cơ gây hại cho sức khỏe con người từ thực phẩm chay, ông Trần Ngọc Tụ, Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP Hà Nội khuyến cáo, trong quá trình kiểm tra an toàn thực phẩm trên thị trường, cơ quan chức năng cũng tiến hành kiểm tra các mặt hàng thực phẩm chay, đồng thời lấy mẫu xét nghiệm về độ an toàn để kịp thời cảnh báo với người tiêu dùng.

Cùng với sự vào cuộc của cơ quan chức năng, người tiêu dùng cần tự trang bị các kiến thức về ATVSTP để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình. Khi mua thực phẩm chay, người dân cần chú ý tới màu sắc của sản phẩm, tránh mua thực phẩm đã bị ngả màu, mốc, thực phẩm tẩy trắng hay sản phẩm chế biến sẵn dùng nhiều phẩm màu.

Khi chọn thực phẩm chay khô hoặc đã chế biến sẵn ăn liền, người tiêu dùng nên tìm chọn những thương hiệu có uy tín, lâu năm, đặc biệt là có Giấy chứng nhận đạt ATVSTP, sản phẩm có nhãn mác, nguồn gốc rõ ràng. Đối với thực phẩm chay ngoại nhập, cần mua hàng có nguồn gốc rõ ràng, có tem nhãn phụ, hạn sử dụng.../.