Facebook vốn được coi là mạng xã hội nổi tiếng và nhiều người dùng nhất thế giới. Tuy nhiên vài năm trở lại đây, Facebook dường như bị "lu mờ" bởi một cái tên mới - TikTok - nền tảng mạng xã hội video của Trung Quốc.
Nhiều người cho rằng, TikTok là một trong những mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay và không phải tự nhiên mà ứng dụng video ngắn có được thành tựu này.
"Chất gây nghiện" có ở TikTok
Có 4 mục tiêu chính trong thuật toán của TikTok được công ty mẹ ByteDance diễn giải. Đó là: giá trị người dùng; giá trị người dùng trong dài hạn; giá trị của người sáng tạo và Giá trị của nền tảng.
Bốn mục tiêu này đều được thông báo đến nhân viên và từng bước tạo ra một nền tảng video thành công bậc nhất trên thế giới, giúp họ xây dựng một sản phẩm giải trí có khả năng... "gây nghiện" cho người dùng, đặc biệt là với người trẻ, theo New York Times đánh giá.
Thay vì là phương tiện kết nối bạn bè, TikTok trở thành phương tiện giải trí khó lòng thay thế.
Nếu là một trong hơn 1 tỷ người đang sử dụng TikTok, hẳn bạn sẽ không thấy lạ lẫm về cách mà TikTok đã trở thành trung tâm văn hóa của giới trẻ, rộng hơn là nền tảng Internet nói chung.
Với chuỗi video không hồi kết, TikTok trở nên khác biệt hơn hẳn so với những nền tảng mạng xã hội khác. Thay vì là phương tiện kết nối bạn bè, TikTok trở thành phương tiện giải trí khó lòng thay thế.
Ứng dụng này thành công một phần bởi rất dễ sử dụng. TikTok mang lại cho người dùng vô số bản nhạc nền vui nhộn, nhiều meme để nhập vai thay vì đưa cho họ khoảng trống để sáng tạo.
Và nếu bạn không muốn tự mình sáng tạo, TikTok đã "đọc vị" sở thích và mong muốn người dùng khi đưa ra loạt gợi ý về những điều bạn quan tâm nhất, dù đó là lĩnh vực khô khan như tài chính, hay thiên hướng nghệ thuật... Có thể nói, thuật toán TikTok giúp người dùng hiểu rõ hơn về mong muốn của bản thân. Nó được ví như một máy chụp X-quang chiếu rõ nội tâm người dùng.
Các nhà phân tích gần đây cố gắng tìm ra chìa khóa cho sự thành công của TikTok.
TikTok điều hướng bạn đến những video có nội dung tương tự, khiến bạn khó lòng thoát ra.
Một báo cáo của The Wall Street Journal đã chỉ ra, TikTok phụ thuộc rất nhiều vào lượng thời gian bạn dành để xem mỗi video và điều hướng bạn đến những video có nội dung tương tự, khiến bạn khó lòng thoát ra được. Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra một hiểm họa khi khiến người dùng sử dụng máy tính, điện thoại nhiều hơn, thậm chí góp phần cổ súy cho những nội dung gây hại - thứ mà TikTok đang nỗ lực để tiến hành ngăn chặn.
Trong "TikTok Algo 101" - tài liệu về thuật toán của TikTok do các kỹ sư của hãng tại Bắc Kinh sản xuất chỉ ra mục tiêu cuối cùng mà TikTok theo đuổi là tăng lượng người dùng hoạt động hàng ngày. Do đó, họ đã chọn tối ưu hóa hai chỉ tiêu "tỷ lệ giữ chân" và "thời gian sử dụng".
"TikTok muốn giữ bạn ở đó lâu nhất có thể. Trải nghiệm này đôi khi được mô tả như một cơn nghiện", nhà viết kịch David Mamet nhận xét.
TikTok - ứng dụng biết "đọc" suy nghĩ người dùng
Với những nhà phân tích tin, hệ thống gợi ý của TikTok có thể tạo ra mối đe dọa cho xã hội, dường như tài liệu của TikTok cũng ngầm xác nhận nghi ngờ này.
"Thuật toán này dường như cố gắng làm mọi người nghiện ứng dụng hơn là đem lại những gì mà họ thực sự mong muốn. Tôi nghĩ rằng đó là một ý tưởng điên rồ khi để thuật toán TikTok định hướng cuộc sống của những đứa trẻ.
TikTok sở hữu một thuật toán được cho là vi diệu khi "đọc" được suy nghĩ khách hàng.
Mỗi đứa trẻ xem video, TikTok đều thu được một phần thông tin về chúng. Trong vài giờ, thuật toán có thể biết về sở thích của người dùng và sẽ nhiều rủi ro hơn khi thông tin này bị lộ", Guillaume Chaslot, người sáng lập Algo Transparency, một nhóm nghiên cứu mạng xã hội có trụ sở tại Paris chia sẻ.
Tài liệu "TikTok Algo 101" lý giải thời lượng xem không phải là yếu tố duy nhất. TikTok thực chất còn sử dụng nhiều phương trình khác như đánh giá của người dùng về video, cả về lượt like cũng như bình luận. "Hệ thống tính điểm cho các video dựa trên một phương trình, sau đó trả về cho người dùng video có điểm số cao nhất".
Ví dụ, một người dùng thích thể loại video nào đó nhưng nếu phải xem liên tục, người này sẽ sớm chán và đóng ứng dụng. Điều đó có nghĩa là, giá trị tổng tạo ra từ người dùng này với cùng loại video thấp hơn so với các video riêng lẻ, vì sự lặp lại sẽ gây nhàm chán.
Để giải quyết chúng, ứng dụng sẽ chia nhỏ giá trị ra, "thêm nếm" dữ liệu khác ở chủ đề mà tác giả này từng xem hoặc có phần tương đồng. Vì thế, vấn đề nhàm chán sẽ được giải quyết.
Ông Julian McAuley, giáo sư khoa học máy tính tại ĐH California San Diego nhận xét, hệ thống gợi ý của TikTok thực chất khá truyền thống nhưng với thế mạnh từ trí tuệ nhân tạo AI và khối lượng dữ liệu khổng lồ từ người dùng, chứ không chỉ đơn giản là thuật toán.
Mặc dù những lo ngại về vấn đề nhạy cảm mà TikTok có thể gây ra chủ yếu phụ thuộc vào niềm tin, hay khả năng phân tích của người dùng. Dẫu vậy, không thể phủ nhận rằng, những thuật toán của TikTok đang sử dụng khiến người dùng chìm đắm vào thế giới mà khó lòng thoát ra được.