Lợi nhuận giảm
Công ty vàng bạc đá quý Sài Gòn – SJC được thành lập từ 1988, là một doanh nghiệp nhà nước trực thuộc UBND TP.HCM. Đến 2010, công ty chuyển đổi với tên gọi mới Công Ty TNHH MTV vàng bạc đá quý Sài Gòn – SJC (Saigon Jewelry Company Limited).
Qua quá trình phát triển, công ty đã xây dựng được thương hiệu vàng miếng SJC trở thành thương hiệu quốc gia với giá trị tích trữ, tính thanh khoản cao. Vào thời kỳ đỉnh cao (2007 – 2011), vàng miếng SJC chiếm đến 90% giao dịch vàng, chiếm 85% lượng vàng mà người dân và tổ chức nắm giữ, còn được dùng để thanh toán giao dịch bất động sản.
Tuy nhiên, trước diễn biến bất ổn của giá vàng, gây tác động xấu đến nền kinh tế. Do vậy, vào tháng 4/2012, Chính phủ đã ban hành Nghị định 24 về quản lý kinh doanh vàng với chủ trương “chống vàng hóa” nền kinh tế. Kể từ đó, Ngân hàng Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng và chỉ thuê Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn gia công khi có nhu cầu dưới sự giám sát của nhà điều hành.
Việc không còn được chủ động trong sản xuất vàng miếng khiến doanh thu công ty lao dốc. Năm 2011 có thể nói là năm thăng hoa của SJC khi doanh thu đạt kỷ lục 111.000 tỷ đồng, doanh nghiệp được xếp hàng thứ 4 trong Top 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam. Song, sang năm 2012, doanh thu giảm về 72.050 tỷ đồng và các năm sau đó tiếp tục xuống vùng 16.025 tỷ đồng mới phục hồi. Đến năm 2022, doanh thu SJC đạt 27.154 tỷ đồng, mức cao nhất trong gần 10 năm.
Về mặt lợi nhuận, theo báo cáo với Ngân hàng Nhà nước, trước năm 2012, lợi nhuận SJC đạt hơn 300 – 400 tỷ đồng/năm (90 – 95% từ sản xuất vàng miếng). Năm 2012 ghi nhận 295 tỷ đồng và 2013 là 191 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, nhờ có sự đóng góp lớn của hoạt động tài chính, lên đến gần 250 tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, kể từ năm 2014 đến nay, lợi nhuận SJC luôn dưới mức 100 tỷ đồng. Từ chỗ lợi nhuận kinh doanh vàng miếng chiếm 90 – 95% thì chỉ còn đóng góp 7% lợi nhuận công ty (số liệu 2015). Nguồn thu nhập từ gia công vàng miếng kể từ năm 2015 không còn nhiều do Ngân hàng Nhà nước chủ trương hạn chế lưu thông và tiêu dùng vàng miếng. Ngoài ra, việc phải thực hiện thoái vốn theo đề án tái cơ cấu khiến nguồn thu nhập từ hoạt động tài chính từ 2015 cũng không còn như các năm trước.
Trong sản xuất và kinh doanh vàng, vàng miếng tuy mang lại doanh thu lớn nhưng biên lợi nhuận gộp mỏng, trong khi mảng trang sức có biên lợi nhuận tốt hơn. Sự cải thiện trong biên lợi nhuận gộp của SJC chính là nhờ chuyển hướng sang phát triển nữ trang. Tính đến cuối năm 2022, công ty có tổng tài sản 1.740 tỷ đồng, tập trung ở hàng tồn kho. SJC không có nợ vay dài hạn và vay ngắn hạn ghi nhận 101 tỷ đồng.
Doanh nghiệp có 38 đơn vị trực thuộc gồm chi nhánh và cửa hàng, trải dài từ Bắc vào Nam; 5 công ty con và 5 đơn vị liên kết. Trong các công ty con, chỉ Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý SJC Cần Thơ mang lại lợi nhuận cho công ty mẹ, các đơn vị còn lại hoạt động kinh doanh thua lỗ.
Hiện nay, mục tiêu của công ty là đầu tư sản xuất kinh doanh nữ trang, hoàn thiện công tác cổ phần hóa và tái cơ cấu theo quyết định của Ủy ban nhân dân TP.HCM. Công ty cũng có chiến lược mở rộng thị trường kinh doanh sang khu vực Đông Nam Á.
Đã đến lúc sửa đổi Nghị định 24 cho phù hợp thực tế
Qua hơn 10 năm, Nghị định 24 đã hoàn thành nhiệm vụ, diễn biến giá vàng, tỷ giá và tình hình kinh tế vĩ mô ổn định. Song, các tháng cuối năm 2023 giá vàng miếng SJC liên tục nhảy múa, chênh lệch với giá vàng thế giới có thời điểm nhảy vọt lên 20 triệu đồng/lượng. Qua đó, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết đã đến lúc cần đánh giá, tổng kết lại những mục tiêu, chính sách Nghị định 24 và có sự thay đổi cho phù hợp tình hình mới.
Phó thống đốc thường trực NHNN ông Đào Minh Tú cho hay, Nghị định 24 đã phát huy được vai trò vô cùng quan trọng, đó là kiểm soát được thị trường vàng và ổn định tỷ giá, lãi suất, vì vàng có quan hệ với tỷ giá, lãi suất. Tuy nhiên đến nay, cần thiết phải sửa đổi để phù hợp hơn trước diễn biến thị trường vàng hiện nay và đáng ra phải sửa đổi sớm hơn.
Về vàng miếng thương hiệu SJC do NHNN kiểm soát, Phó thống đốc Tú cho rằng, Nhà nước không bảo hộ giá cả vàng miếng cũng như các doanh nghiệp kinh doanh vàng, nhưng chúng ta phải làm sao để đảm bảo được quyền lợi của người dân, không thể để giá vàng trong nước quá cao so với thế giới. Hay nói cách khác, dù nhiều thương hiệu vàng miếng hay không thì mục tiêu cuối cùng là phải ổn định thị trường vàng miếng, đảm bảo quyền lợi của người dân.
Còn ông Đào Xuân Tuấn, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối (NHNN) cho hay, qua theo dõi thực tế thị trường, tham khảo ý kiến từ Hiệp hội, trong tháng 1/2024, NHNN sẽ có báo cáo cụ thể về kết quả thực hiện Nghị định 24 và kiểm soát thị trường vàng trong thời gian qua. Tuy nhiên, NHNN cũng cho rằng, việc thực hiện Nghị định 24 đã đạt được những kết quả nhất định, kiểm soát được thị trường vàng và tỷ giá.
Cũng theo ông Tuấn, Nghị định 24 được ban hành năm 2012 giúp ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ điều hành tỷ giá và chính sách tiền tệ. Dù giá vàng tăng giảm thất thường, song tỷ giá vẫn ổn định, mọi hoạt động của ngành ngân hàng cũng không còn bị ảnh hưởng bởi thị trường vàng.
Với biến động của giá vàng những tháng cuối năm 2023, ngày 18/12/2023, NHNN đưa ra thông điệp cho hay, nguyên nhân khiến giá vàng miếng SJC trong nước tăng mạnh trong những ngày vừa qua chủ yếu do yếu tố tâm lý trước đà tăng liên tục của giá vàng quốc tế. Do vậy, trong những ngày giá vàng quốc tế biến động tăng mạnh, giá vàng miếng SJC trong nước thường tăng với tốc độ nhanh hơn.
NHNN sẽ tiếp tục theo dõi sát diễn biến thị trường vàng, chuẩn bị sẵn sàng để triển khai phương án can thiệp bình ổn thị trường vàng. NHNN sẽ trình báo cáo tổng kết Nghị định 24, trong đó có đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định quản lý thị trường vàng để phù hợp với bối cảnh mới của thị trường. Trước diễn biến phức tạp, khó lường của thị trường vàng quốc tế và trong nước, NHNN khuyến cáo người dân nên thận trọng trong giao dịch vàng.