Gần 4 tháng sau phiên sơ thẩm, TAND TP.HCM sẽ xét xử phúc thẩm vụ tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ truyện Thần đồng đất Việt giữa nguyên đơn là ông Lê Linh và bị đơn là Công ty Phan Thị và bà Phan Thị Mỹ Hạnh.
Phiên tòa được mở theo đơn kháng cáo của Công ty Phan Thị và bà Phan Thị Mỹ Hạnh có nội dung đề nghị tòa cấp phúc thẩm xét xử lại theo hướng hủy toàn bộ bản án sơ thẩm vụ Thần đồng đất Việt.
Họa sĩ Lê Linh. Ảnh: Trương Khởi.
Tại phiên tòa sơ thẩm ngày 18/2, TAND quận 1 tuyên công nhận Lê Linh là tác giả duy nhất của 4 hình tượng Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo và Cả Mẹo trong Thần đồng đất Việt; xác nhận bà Mỹ Hạnh không phải là đồng tác giả; buộc Phan Thị chấm dứt việc tạo ra và sử dụng 4 hình tượng nhân vật này trên các biến thể khác nhau.
Tòa cũng buộc Phan Thị phải xin lỗi ông Lê Linh trên 3 kỳ liên tiếp của 2 tờ báo và thanh toán 15 triệu đồng chi phí luật sư cho vị họa sĩ.
HĐXX nhận thấy theo quy định của pháp luật, quyền tác giả phát sinh từ thời điểm sáng tạo ra tác phẩm, thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định. Tác giả là người sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm. Những điều nằm trong suy nghĩ, tồn tại dưới dạng ý tưởng thì không phải là tác phẩm văn học, khoa học. Trước khi tác phẩm Thần đồng đất Việt xuất hiện thì trên thị trường chưa hề có sự hiện diện của 4 nhân vật Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo.
Trong nhiều năm liền, trên bìa sách đều thể hiện ông Linh là tác giả của 4 nhân vật này. Bên cạnh đó, chứng cứ các tập truyện ông Linh đưa ra đều phù hợp, khẳng định ông Lê Linh là tác giả của 4 hình tượng nhân vật trong Thần đồng đất Việt.
Trong thời gian đó, bên Phan Thị không hề lên tiếng cải chính về việc họa sĩ Lê Linh không phải là tác giả. Ngược lại, công ty này trả tiền nhuận bút cho ông Linh, đây cũng là điều chứng minh bị đơn thừa nhận vai trò của ông Linh.
Việc bị đơn cho rằng bà Hạnh đã hình dung ra nhân vật Thần đồng đất Việt trong suy nghĩ, nhờ ông Lê Linh vẽ lại, điều này không có cơ sở vì không được thể hiện dưới dạng vật chất nhất định và không được pháp luật bảo hộ.
Từ những lập luận này, tòa nhận thấy ngoài ông Lê Linh thì không còn ai tham gia vào quá trình sáng tạo ra tác phẩm Thần đồng đất Việt. Bà Hạnh không phải là tác giả của 4 hình tượng nhân vật nêu trên.
Bị đơn cho rằng ông Linh ký tên vào văn bản đăng ký ở Cục Bản quyền thừa nhận cả hai là đồng tác giả. Tuy nhiên, HĐXX cho rằng văn bản trên có chữ ký của cả 2 bên đề nghị Cục Bản quyền cấp giấy chứng nhận sở hữu cho Công ty Phan Thị; không có nội dung ghi ai là tác giả hay đồng tác giả, chỉ ghi chủ sở hữu là của Phan Thị.
Đại diện Phan Thị và bà Hạnh. Ảnh: Trương Khởi.
Với yêu cầu của Lê Linh buộc Phan Thị chấm dứt quyền tạo ra các biến thể khác, xét quá trình giải quyết vụ án, 2 bên đều thừa nhận Phan Thị tạo ra các tập truyện sau dựa vào 4 hình tượng do ông Linh sáng tạo; việc sáng tạo từ tập 79 trở về sau là việc làm tác phẩm phái sinh.
Xét thấy Phan Thị là chủ sở hữu 4 hình tượng Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo nên có quyền làm tác phẩm phái sinh. Tuy nhiên, bị đơn lại không có quyền cắt xét tác phẩm, làm các hành động gây phương hại đến uy tín tác giả. Đối chiếu quy định của pháp luật, việc Phan Thị tiếp tục sáng tác các tập truyện (từ tập 79) là hành vi sửa chữa tác phẩm, không được sự đồng ý của tác giả. Ngay cả khi ông Linh là đồng tác giả thì việc làm này là xâm phạm quyền nhân thân.
Thần đồng đất Việt là một bộ truyện dài, thành công bậc nhất của làng truyện tranh Việt Nam. Từ 2002 tới nay, các ấn phẩm của Thần đồng đất Việt vẫn tiếp tục ra mắt. Tác phẩm không chỉ vui vẻ, hài hước mà còn mang tính giáo dục, đưa ra nhiều bài học lịch sử văn hóa, với câu chuyện gần gũi văn hóa dân tộc. Bộ truyện không chỉ chiếm cảm tình của độc giả mà có sức ảnh hưởng trong cộng đồng truyện tranh.