Những lỗ hổng trong trong hoạt động bán bảo hiểm qua ngân hàng
Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm Bộ Tài chính vừa có thông báo kết luận thanh tra việc bán bảo hiểm qua ngân hàng của Công ty TNHH Bảo hiểm nhân thọ Sun Life Việt Nam (Sun Life Việt Nam) năm 2021 và các thời kỳ có liên quan.
Theo đó, năm 2021, Sun Life Việt Nam triển khai bán bảo hiểm thông qua hai ngân hàng là ACB và TPBank (bancassurance). Số tiền chi phí hỗ trợ ban đầu, phí hợp tác độc quyền mà Sun Life Việt Nam phải trả cho 2 nhà băng này là 10.300 tỷ đồng. Trong đó, riêng mức phí trả trước của Sun Life cho ACB vào khoảng 370 triệu USD (khoảng 8.800 tỷ đồng), cao hơn nhiều so với các ngân hàng cùng quy mô, một báo cáo của VCBS tiết lộ.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính xác định Sun Life Việt Nam hạch toán các khoản chi phí liên quan đến hoạt động bancassurance chưa đúng quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm và quy định pháp luật về thuế với tổng số tiền hơn 600 tỷ đồng.
Cụ thể, công ty đã hạch toán 343 tỷ đồng phí hỗ trợ ban đầu và phí hợp tác với ACB và TPBank vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2021. Doanh nghiệp bảo hiểm này cũng chi trả, hạch toán các khoản hỗ trợ hai ngân hàng ACB và TPBank chưa đúng quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm và thuế hơn 247 tỷ đồng. Đây là các khoản hỗ trợ tiếp thị và hỗ trợ thực hiện các chương trình thi đua cho các cấp quản lý.
Bộ Tài chính đề nghị Tổng giám đốc Sun Life Việt Nam xử lý tài chính đối với kỳ kế toán năm 2021. Cụ thể, hạch toán giảm chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2021.
Năm 2021, Sun Life Việt Nam phát hành mới 80.117 hợp đồng bảo hiểm qua kênh bancassurance. Tổng doanh thu phí bảo hiểm qua ACB đạt hơn 1.200 tỷ đồng (chiếm 61,26%) và tổng doanh thu phí bảo hiểm qua TPBank đạt gần 790 tỷ đồng (chiếm 38,74%). Qua thanh tra chọn mẫu phát hiện 44 trường hợp đại lý bảo hiểm, nhân viên ngân hàng chưa thực hiện đúng quy định trong quá trình triển khai bán bảo hiểm
Kết luận của thanh tra cho biết, Sun Life Việt Nam chưa có quy định về việc xử lý kỷ luật đối với nhân viên thuộc đại lý tổ chức là ACB và TPBank. Các quy trình, quy chế của công ty trong việc quản lý đại lý còn một số tồn tại và bất cập, chưa thống nhất. Công ty cũng chưa thực hiện đầy đủ phối hợp và đối soát thông tin phản ánh và khiếu nại giữa các bộ phận.
Việc kiểm tra và xác minh thông tin phục vụ giải quyết khiếu nại cũng chưa được thực hiện đầy đủ theo quy trình. Công ty cũng chưa có biện pháp xử lý và nhắc nhở đúng quy trình đối với những đại lý bảo hiểm cá nhân và nhân viên ngân hàng không tuân thủ quy chế phối hợp giữa công ty và ngân hàng.
Thua lỗ triền miên, lỗ luỹ kế gần 4.600 tỷ đồng
Sun Life đặt chân vào thị trường Việt Nam từ năm 2013 thông qua liên doanh Bảo hiểm nhân thọ PVI Sun Life. Đến tháng 11/2016, đơn vị này trở thành công ty 100% vốn nước ngoài với thương hiệu Sun Life Việt Nam. Sau một thập kỷ kinh doanh tại Việt Nam, Sun Life Việt Nam đã ghi nhận doanh thu tăng trưởng mạnh nhưng những khoản lỗ cũng ngày càng “phình to”.
Kể từ năm 2017 đến nay, doanh thu của Sun Life Việt Nam đã liên tục tăng qua từng năm, đặc biệt trong 2 năm gần nhất. Năm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm này ghi nhận doanh thu tăng mạnh 71,6% so với cùng kỳ, đạt gần 5.200 tỷ đồng, mức cao kỷ lục kể từ khi bắt đầu kinh doanh tại Việt Nam. Ước tính bình quân mỗi ngày, Sun Life Việt Nam có thể thu hơn 14 tỷ đồng.
Doanh thu năm 2021 của doanh nghiệp bảo hiểm này cũng tăng rất mạnh, gấp 2,3 lần năm 2020 và đạt hơn 3.000 tỷ đồng. 2021 là năm mà thỏa thuận bancassurance độc quyền giữa Sun Life Việt Nam và ACB bắt đầu được triển khai. Năm 2020 trước đó, Sun Life Việt Nam đã bắt đầu cung cấp các sản phẩm bảo hiểm độc quyền cho TPBank. Cùng năm, doanh thu của doanh nghiệp bảo hiểm này lần đầu vượt ngưỡng nghìn tỷ.
Đáng chú ý, dù doanh thu liên tục tăng cả nghìn tỷ mỗi năm nhưng Sun Life Việt Nam lại liên tục lỗ nặng sau khi “bắt tay” với 2 nhà băng lớn kể trên. Năm 2020, doanh nghiệp bảo hiểm này lỗ ròng 645 tỷ đồng, gấp đôi cùng kỳ năm trước. Số lỗ tiếp tục tăng vọt trong năm 2021 lên đến 1.445 tỷ đồng.
Năm 2022, Sun Life Việt Nam tiếp tục lập kỷ lục buồn khi lỗ ròng gần 1.470 tỷ đồng, khoản lỗ lớn nhất kể từ khi hoạt động tại Việt Nam. Lỗ lũy kế tính đến cuối năm 2022 lên đến 4.575 tỷ đồng đã ăn mòn đáng kể vốn điều lệ (16.480 tỷ đồng). Vốn chủ sở hữu tại thời điểm 21/12/2022 còn 11.900 tỷ đồng.
Đến cuối năm 2022, tổng tài sản của Sun Life Việt Nam lên đến hơn 19.000 tỷ đồng, giảm nhẹ so với đầu năm. Trong đó, các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn và dài hạn chiếm hơn 40% đạt hơn 7.700 tỷ đồng. Đây chủ yếu là các khoản tiền gửi ngắn hạn tại các ngân hàng hưởng lãi suất từ 4,6-9,9%/năm; trái phiếu Chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp dài hạn. Ngoài ra, Sun Life Việt Nam còn có hơn 9.700 tỷ đồng tài sản dài hạn khác, chủ yếu là phí hỗ trợ theo hợp đồng bancassurance.