Sinh năm 1983, nhà sáng lập hãng xe điện Rivian, ông Robert Joseph (R.J) Scaringe, con trai một kỹ sư, lớn lên với niềm đam mê xe cộ được truyền lại từ người hàng xóm. Ông biết rõ mình muốn mở một hãng xe khi mới 18 tuổi.
Viết đam mê thành kế hoạch
“Ước mơ trở thành kế hoạch khi tôi bắt đầu học đại học. Sau đó tôi bắt đầu xếp lại những mảnh ghép”, ông kể. Ông Scaringe Viện Công nghệ Massachussets (M.I.T), một trong những trường đại học hàng đầu về kỹ thuật, công nghệ ở Mỹ để theo học.
“Cậu ấy nói: Em sẽ mở một hãng ô tô”, ông Dan Roos, giáo sư đã nghỉ hưu tại M.I.T nhớ lại. “Khi bạn nghe có sinh viên nói thế, nó giống như tuyên bố “Tôi sẽ thay đổi thế giới”. Rất hay nhưng cực khó thành hiện thực. Nhưng cậu ấy rất kiên định về những gì mình định làm”, giáo sư Roos cho biết.
Bên cạnh niềm đam mê chế tạo xe, ông Scaringe còn đặc biệt trăn trở về khía cạnh gây biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí khi sử dụng ô tô. “Tôi muốn gây tác động lớn, và cách tiếp cận có tác động lớn nhất là tự mình xây dựng một công ty xe”, Scaringe cho biết.
Scaringe sáng lập hãng xe Rivian ở Florida năm 2009 sau khi hoàn thành học vị tiến sỹ ngành cơ khí ở Phòng Thí nghiệm Ô tô Sloan tại M.I.T. Từ đó đến nay, công ty cho ra mắt hai mẫu xe: chiếc bán tải R1T và chiếc SUV R1S. Cả hai chiếc đều có thiết kế hoàn toàn mới trên nền tảng như một tấm trượt ván (skateboard platform) và có thể sử dụng làm tiền đề để chế tạo hàng loạt dòng xe khác.
Nhà máy Rivian ở Normal, Illinois. Ảnh: NYT
Rivian là 95% còn 5% cho gia đình
Thời điểm Rivian thành lập có thể nói là cực kỳ ngặt nghèo. Năm 2009, bối cảnh kinh tế sau trận khủng hoảng tài chính vốn đã khiến các nhà đầu tư e dè, việc hai ông lớn ngành ô tô Mỹ là GM và Chrysler nộp đơn phá sản càng khiến một công ty khởi nghiệp xe hơi gặp khó khăn.
Ông Scaringe nhận nguồn vốn đầu tiên từ gia đình và bạn bè. Đến lần đầu tư thứ hai, ông và cha mình phải cầm cố hết tài sản để gầy vốn. Với đội ngũ nhỏ, ông cùng cộng sự làm việc hai năm rưỡi để tạo ra chiếc xe thể thao tiết kiệm nhiên liệu, nhưng ông không hài lòng với kết quả.
“Từ trong thâm tâm, tôi biết rằng mình vẫn chưa trả lời được câu hỏi cốt lõi là tại sao thế giới cần công ty của tôi thành công”, ông cho biết. Đó là quyết định đau đớn, vì cho ra đời chiếc xe là kết quả miệt mài, có khi toàn đội làm việc xuyên bốn ngày đêm. “Khi chiếc xe hoàn thành, R.J nói chúng tôi phải chuyển đổi”, Roman Mistiuk, nhà thiết kế nội thất tại Rivian kể lại.
Dù vậy, đội ngũ nhỏ nhân viên vẫn gắn bó với ông. Có thời điểm một vài nhân viên Rivian sống cùng vợ chồng ông Scaringe trong một ngôi nhà nhỏ ở ngoại ô Detroit (bang Michigan). Ngoại trừ khi ngủ, họ chỉ nói về xe, cả ngày lẫn đêm.
“Thật may mắn, tôi có một cá tính là không bao giờ mất đi niềm tin thành công”, Scaringe cho biết. Ông di chuyển như con thoi giữa trụ sở, văn phòng và nhà máy ở nhiều bang. Rivian chiếm hầu hết thời gian của Scaringe, ông ước tính thời gian dành cho vợ và ba người con là 5%.
Thách thức trước mắt
“Nhắm vào dòng xe bán tải cao cấp và SUV ở thị trường Mỹ rất thông minh”, Sam Abuelsamid, nhà phân tích ô tô chính tại Navigant Research nhận xét. “Đó là những loại xe mà người Mỹ muốn mua, trái ngược với một chiếc xe compact hoặc sedan hạng trung”.
Được mệnh danh là “Tesla của dòng xe tải”, Rivian được đánh giá là hãng xe được điều hành tốt và có nhiều triển vọng hơn nhiều hãng xe điện đã niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán như Nikola hay Lordstown Motors.
Chiếc bán tải Rivian R1T đã trình làng và được nhận xét là chiếc xe điện “đặc biệt thú vị”, thiết kế hoàn hảo, không ngoài sức tưởng tượng như chiếc Cybertruck của Tesla, theo Marques Brownlee, youtuber nổi tiếng chuyên review hàng công nghệ.
Dù vậy, để chiếm thị phần xe điện, Rivian cũng cần đến khoản vốn vô cùng lớn. Trong đầu năm nay, Rivian đã thua lỗ gần 1 tỷ USD, so với 377 triệu USD cùng kỳ năm ngoái. Năm 2020, công ty thua lỗ 1,02 tỷ USD.
“Chúng tôi không kỳ vọng sẽ có lợi nhuận trong tương lai gần khi đầu tư vào kinh doanh, phát triển năng lực và tăng cường hoạt động,” Rivian cho biết trong hồ sơ IPO, “và chúng tôi không thể đảm bảo với bạn rằng chúng tôi sẽ đạt được hoặc có thể duy trì lợi nhuận trong tương lai”, Rivian tuyên bố thẳng thừng.
Tesla, hãng xe điện hàng đầu, lỗ 56 triệu USD vào năm 2009 trước khi niêm yết cổ phiếu vào giữa năm 2010. Mãi đến năm 2020, Tesla mới lần đầu có lợi nhuận, nhưng phần lớn cũng không phải đến từ kinh doanh xe điện.
Ông Scaringe, người làm việc chăm chỉ và có bằng tiến sỹ M.I.T, luôn khiêm tốn và ít xuất hiện trên báo chí. Ông luôn tránh nói quá lên về những gì Rivian có thể làm, và cũng chọn cách IPO truyền thống khó khăn hơn thay vì đi đường tắt thông qua sáp nhập SPAC như Lucid, Nikola hay Lordstown. Cá tính của người sáng lập và sản phẩm Rivian đã cho ra đời là nền tảng để Rivian tiếp tục thuyết phục các nhà đầu tư và bước vào cuộc cạnh tranh khốc liệt trong ngành xe điện.