Từng có nhiều ý kiến phản đối
Việc xây dựng nhà máy xử lý rác thải thuộc khu vực TX.Đông Triều được đánh giá là phù hợp với quy hoạch và tốc độ phát triển của tỉnh và địa phương. Chính vì vậy, tháng 9/2016, nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt do Công ty TNHH Viễn Đông làm chủ đầu tư đã được khởi công xây dựng. Vị trí nhà máy đặt tại thôn Trung Lương (xã Tràng Lương, TX.Đông Triều) với vốn đầu tư hơn 150 tỷ đồng, trên diện tích hơn 15 ha.
Tuy nhiên, việc vị trí đặt nhà máy đã khiến nhiều sở ban ngành phải ngồi lại với nhau khá nhiều lần. UBND tỉnh Quảng Ninh đã ủy quyền cho UBND TX.Đông Triều chọn vị trí để Công ty TNHH Viễn Đông đặt nhà máy xử lý rác. Sau nhiều lần thay đổi, vị trí được chọn là thôn Trung Lương, xã Tràng Lương, thị xã Đông Triều.
Ban đầu, việc chọn vị trí này đã gặp phải rất nhiều sự phản đối của các Sở, ngành liên quan. Bởi lẽ vị trí xây dựng nhà máy nằm trên khu vực sườn đồi, tương đối gần nguồn nước nhánh cái của sông Trung Lương, gần một số nhà dân và ruộng canh tác của họ. Ngoài ra vị trí này còn nằm đè lên một vỉa than của một công ty quản lý ranh giới tài nguyên.
Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tỉnh Quảng Ninh tại Văn bản số 1929/TNMT-KHTC, ngày 2/7/2014, cũng cho rằng: Địa điểm xin phê duyệt nằm trong khu vực phân bố tài nguyên than khu vực mỏ Hồng Thái, được Bộ TN&MT cấp Giấy phép khai thác số 2229/GP-BTNMT ngày 31/10/2008, Giấy phép khai thác số 2128/GP-BTNMT ngày 7/12/2012 cho phép Công ty than Uông Bí khai thác than; trong diện tích quy hoạch nhà máy có 0,95 hecta (phía Nam) nằm trong khu vực hạn chế hoạt động khoáng sản than theo Văn bản số 491/CP-CN ngày 13/5/2002 của Chính phủ.
Về vị trí đề xuất điều chỉnh quy hoạch nằm trên lưu vực sông Trung Lương, cách Nhà máy nước Miếu Hương khoảng 8,5km về phía thượng lưu có công suất 3.000m3/ngày đêm (theo quy hoạch 10.000m3/ngày đêm) đang cấp cho thị trấn Mạo Khê và các xã trung tâm. Theo quy định tại khoản 2, Điều 26, Luật Tài nguyên nước số 17/2012/QHH13 về phòng chống ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước: “Không xây dựng mới các bệnh viện, cơ sở y tế điều trị bệnh truyền nhiễm, nghĩa trang, bãi chôn lấp chất thải, cơ sở hóa chất độc hại, cơ sở sản xuất, chế biến có nước thải nguy hại trong hành lang bảo vệ nguồn nước...”.
Như vậy, vị trí xin phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch Nhà máy xử lý rác thải, chôn lấp rác thải sẽ ảnh hưởng tới nguồn nước cấp cho Nhà máy nước Miếu Hương như: Quá trình công nghệ nhà máy đốt rác vẫn cần chôn lấp một lượng chất thải (xấp xỉ 10% tổng lượng rác xử lý tại nhà máy), trong khi, khu vực quy hoạch Nhà máy không phù hợp cho chôn lấp rác.
Từ những lý do nêu trên, Sở TN&MT tỉnh Quảng Ninh không đồng ý trình phê duyệt Nhiệm vụ quy hoạch chi tiết xây dựng Nhà máy xử lý rác thải, bãi chôn lấp rác thải tại thôn Trung Lương, xã Tràng Lương.
Trước đó, ngày 25/6/2014, Công ty CP Nước sạch Quảng Ninh cũng đã có Văn bản số 83/CTN-KTV cho rằng: Nhà máy xử lý rác nằm trên khu vực sườn đồi và rất gần thượng nguồn nhánh cái của sông Trung Lương (là nguồn nước mặt duy nhất cấp nước phục vụ nhân dân trên địa bàn thị trấn Mạo Khê và một số xã lân cận), do vậy, nước rỉ rác từ nhà máy và bãi tập kết rác rất dễ thẩm xuống, có nguy cơ gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước, đặc biệt vào mùa mưa khi nước rỉ từ bãi rác cuốn theo nước mưa chảy trực tiếp xuống nhánh cái sông Trung Lương.
Công ty CP Nước sạch Quảng Ninh kiến nghị phải báo cáo, đề xuất UBND tỉnh Quảng Ninh xem xét, di chuyển vị trí xây dựng Nhà máy xử lý rác thải đến vị trí khác không làm ảnh hưởng đến các nhánh sông.
Đặc biệt, người dân thôn Trung Lương, nơi đặt nhà máy xử lý rác cũng không đồng thuận việc xây dựng nhà máy rác ở địa điểm trên. Nhiều lần UBND TX.Đông Triều tiến hành lấy ý kiến và giải thích nhà máy với công nghệ hiện đại, cách khu dân cư, nguồn nước đủ theo tiêu chuẩn quy định tuy nhiên người dân đều giữ quan điểm không đồng thuận. Bởi lẽ dự án nhà máy rác nằm ngang lưng đồi, người dân lo ngại vấn đề ô nhiễm khi nhà máy đi vào hoạt động.
Nhưng sau những kiến nghị và ý kiến của nhân dân như vậy, nhà máy xử lý rác vẫn được xây dựng tại xã Tràng Lương.
Vừa san gạt đã phát lộ than
Việc nhà máy rác được xây dựng trước những nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường đã được nêu ra làm dư luận hoài nghi về bản chất thật sự của dự án.
Được biết, vị trí xây dựng Nhà máy xử lý rác nằm trên khu vực sườn đồi, trải dài từ địa hình có cao độ từ +225 đến +50, độ dốc trung bình 30%. Vị trí này nằm gần nguồn nước và trùm lên vỉa than có trữ lượng lớn. Khu vực này đã được Bộ TN&MT cho Công ty Than Hồng Thái-TKV quản lý ranh giới tài nguyên.
Vị trí của Dự án Nhà máy xử lý rác thải nằm trên mỏ "vàng đen". Việc Nhà máy rác của Công ty TNHH Viễn Đông nằm đè lên cả vỉa than có trữ lượng lớn lại càng khiến dư luận thêm phần nghi vấn. Tại sao lại không chọn khu vực bằng phẳng để xây dựng nhà máy, đằng này lại chọn vị trí sườn đồi để doanh nghiệp lại phải bỏ tiền ra san gạt?
Nhà máy xử lý rác được xây dựng trên sườn đồi ở vị trí trên +180, cách khu dân cư không phải là xa, chẳng khác nào treo lơ lửng trên đầu người dân thôn Trung Lương (xã Tràng Lương) một nỗi lo về ô nhiễm và đe dọa đến cuộc sống của họ nếu nhà máy xảy ra sự cố hoặc công nghệ của nhà máy không đảm bảo.
Trên thực tế tại Quảng Ninh đã từng có rất nhiều dự án nằm trên khu vực có tài nguyên khoáng sản là than. Sau khi tiến hành xây dựng, những dự án này phát lộ than và xin các cấp có thẩm quyền được khai thác tận thu.
Dư luận càng đặt ra dấu hỏi lớn khi vừa qua Công ty TNHH Viễn Đông tiến hành san gạt mặt bằng đã thu được một khối lượng than rất lớn. Tổ giám sát đã yêu cầu Công ty TNHH Viễn Đông không thi công vào phần xuất lộ than. Tuy nhiên, trong thời gian chờ xin ý kiến của các cấp có thẩm quyền để tận thu than, công ty này vẫn nhiều lần cố tình thi công và gom số than đã xuất lộ.
Theo tiến độ dự án mà Công ty TNHH Viễn Đông báo cáo, cuối năm 2017 một số hạng mục của nhà máy sẽ đi vào hoạt động để xử lý rác và hoàn thành vào năm 2018. Việc xây dựng nhà máy chắc chắn phải gác lại để chờ việc tận thu xong tài nguyên mới có thể tiếp tục tiến hành. Trong thời gian đó, việc xử lý rác đang bức thiết tại TX.Đông Triều và khu vực lân cận sẽ vẫn phải chờ?
Với những ý kiến không đồng thuận về việc xây dựng nhà máy tại vị trí thôn Trung Lương, xã Tràng Lương, thị xã Đông Triều trong đó khả năng lớn là nhà máy nằm trên vỉa than sẽ ảnh hưởng đến tiến độ. Thế nhưng dự án vẫn được phê duyệt và tiến hành xây dựng. Dư luận không thể không đặt câu hỏi rằng liệu nhà máy xử lý rác có phải là mục đích thật sự khi xây dựng ở vị trí trên?