Nhiều bất cập sau khi dự án được phê duyệt
Sau những lùm xùm về việc xây dựng nhà máy rác, những ý kiến không đồng thuận của người dân, một số ý kiến của các Sở, ngành liên quan về những bất cập vị trí xây dựng kể trên... tháng 3/2016, UBND tỉnh Quảng Ninh đã có Quyết định 620/QĐ-UBND chấp nhận cho Công ty TNHH Viễn Đông đầu tư xây dựng nhà máy xử lý rác. Vị trí dự án nằm ở thôn Trung Lương (xã Tràng Lương, thị xã Đông Triều) do UBND thị xã Đông Triều phê duyệt theo sự ủy quyền của UBND tỉnh Quảng Ninh.
Tháng 9/2016, sau khi dự án khởi công và phát hiện than vào tháng 11/2016, nhiều báo cáo của các đơn vị, sở, ngành mới nêu thêm những bất cập.
Cụ thể, văn bản số: 3668/SXD-QH của Sở Xây dựng ngày 7/12/2016 có đề cập đến hoạt động khai thác than tại khu vực xây dựng Nhà máy xử lý rác. Theo đó, Nhà máy xử lý rác thải tại xã Tràng Lương đang xây dựng nằm trong ranh giới Giấy phép khai thác khoáng sản số 1755/GP-BTNMT ngày 24/9/2013 của Bộ TTN&MT cho phép Công ty Than Hồng Thái-TKV tiếp tục khai thác bằng phương pháp hầm lò và có điều chỉnh sang khai thác lộ thiên một phần Vỉa 24 tại mỏ than Hồng Thái (khu Tràng Khê II, III) thuộc xã Hoàng Quế và xã Tràng Lương, thị xã Đông Triều. Diện tích khu vực khai thác hầm lò 7,930km2 (mức sâu từ +500 đến +30m; thời hạn khai thác đến hết năm 2018), phần lộ thiên 0,034km2 (mức sâu đến +120m; thời hạn khai thác đến hết năm 2013).
Toàn bộ ranh giới Nhà máy rác tại xã Tràng Lương nằm trong ranh giới khai thác hầm lò và một phần diện tích phía Nam của Nhà máy thuộc dự án Khai thác tận thu lộ vỉa khu Tràng Khê và Hồng Thái trong điều chỉnh Quy hoạch phát triển ngành than Việt Nam đến năm 2020, có xét triển vọng đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 403/QĐ-TTg ngày 14/3/2016.
Theo báo cáo của Công ty than Hồng Thái-TKV tại Văn bản số 1106/BC-THT ngày 05/12/2016: Trong ranh giới thuê đất dự án Nhà máy rác Tràng Lương (diện tích 152.406m2), bên dưới có 3 vỉa than: 22(57), 23(58), 24(59) với tổng trữ lượng là 357.374 tấn; độ sâu khai thác để đảm bảo an toàn cho các công trình trên bề mặt địa hình tối thiểu 121m. Do đó khi khai thác than V18 mức +30/+140 và V22 mức +30/+180, một phần dự án Nhà máy rác nằm trong vùng ảnh hưởng của việc khai thác hầm lò vỉa 18, vỉa 22.
Xe vẫn tập kết than trong công trình xây dựng nhà máy rác tại xã Tràng Lương. Theo ý kiến của Sở Công thương tại Văn bản số 3381/SCT-QLCN ngày 6/12/2016, việc xây dựng công trình phía trên khu vực khai thác mỏ hầm lò của TKV sẽ có sự tác động ảnh hưởng lẫn nhau trong quá trình xây dựng, hoạt động của các dự án (sụt lún công trình trên bề mặt do khai thác hầm lò phía dưới; nổ mìn phục vụ san gạt mặt bằng nhà máy rác gây nguy cơ mất an toàn cho các công trình ngầm trong hoạt động khai thác hầm lò).
Những vấn đề bất cập này tại sao đến khi nhà máy rác được tiến hành xây dựng mới được nêu ra? UBND TX.Đông Triều (đơn vị được ủy quyền chọn vị trí) và UBND tỉnh có thấy được những vấn đề kể trên trước khi phê duyệt dự án?
Nhiều vi phạm trong quá trình thực hiện
Sau khi khởi công nhà máy đến nay, qua kiểm tra dự án có nhiều vi phạm trong quá trình xây dựng. Cụ thể, trong biên bản kiểm tra hiện trường dự án ngày 16/11/2016 của Tổ Công tác giám sát (được thành lập theo quyết định của UBND TX.Đông Triều) cho thấy Công ty TNHH Viễn Đông đang thi công xuất hiện đất đá màu đen (dấu hiệu xuất lộ than) chiều dài khoảng 10m, rộng 2m.
Việc triển khai vận chuyển đất đá đổ thải dọc theo tuyến đường X91 xuôi về phía Tràng Lương, trong đó có vị trí đất đá tràn xuống ranh giới đã được thuê đất làm dự án lộ vỉa 24 tuyến XIV-XV của Công ty Than Hồng Thái-TKV.
Tổ công tác đã yêu cầu Công ty Viễn Đông dừng khai thác mặt bằng tại vị trí đã xuất hiện đất đá màu đen nêu trên; dừng việc đổ đất đá thải dọc theo tuyến đường X91 và ranh giới dự án lộ vỉa 24 tuyến XIV-XV của Công ty Than Hồng Thái-TKV; chỉ thực hiện việc đổ thải trong ranh giới đã được quy hoạch và thuê đất; triển khai ngay việc cắm mốc bê tông ranh giới dự án.
Ngày 13/12/2016, Sở TN&MT, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh, UBND TX.Đông Triều và các đơn vị liên quan kiểm tra hiện trường nhà máy xử lý rác thải của Công ty TNHH Viễn Đông.
Mặc dù ranh giới Công ty than Hồng Thái-TKV đã được thuê đất (làm mặt bằng vỉa +24 tuyến XIV - XV khu Tràng Khê III) tại quyết định số: 3217/QĐ-UBND ngày 3/10/2016 của UBND tỉnh không chồng lấn với ranh giới thuê đất nhà máy xử lý rác thải được thuê đất tại 2 quyết định 1813/QĐ-UBND ngày 16/6/2016 và quyết định số 2805/QĐ-UBND ngày 30/6/2016. Tuy nhiên tuyến đường công vụ (dùng để đi tạm, chiều dài 225m) Công ty TNHH Vễn Đông đã san gạt ngoài ranh giới thuê và phạm vào một phần đất mà Công ty Than Hồng Thái thuê.
Ngày 15/2/2017, Đảng ủy, UBND xã Tràng Lương phối hợp với Đảng ủy Công ty Than Hồng Thái tiến hành kiểm tra tại khu vực bốc, xúc đất, đá hạ cốt mặt bằng nằm trong ranh giới đã được phê duyệt quy hoạch và cho thuê đất, cốt mặt bằng + 203,0m, tại thời điểm kiểm tra đã xuất hiện lộ than Vỉa 24 và Vỉa 25.
Trong mặt bằng mở rộng về phía Tây đã xuất lộ than Vỉa 24 theo phương từ 25-30 (m), chiều dày vỉa 1,8-2 (m), qua đối chiếu với quy hoạch và ranh giới cho thấy, mặt bằng mở rộng về phía Tây nằm ngoài quy hoạch và ranh giới cho thuê đất.
UBND xã Tràng Lương yêu cầu Công ty Viễn Đông dừng ngay việc đào, bốc, xúc đổ thải san gạt mặt bằng ra ngoài quy hoạch và ranh giới cho thuê, báo cáo kịp thời về UBND TX.Đông Triều việc xuất lộ than trong quá trình thi công mặt bằng.
Mới đây nhất, theo văn bản số: 1532/TNMT-NKB của Sở TN&MT gửi UBND tỉnh Quảng Ninh ngày 24/3/2017 thì ngày 23/3/2017, Sở Tài nguyên và Môi Trường phối hợp với UBND TX.Đông Triều, UBND xã Tràng Lương và các Sở, ngành cùng các đơn vị liên quan kiểm tra dự án Nhà máy xử lý rác tại xã Tràng Lương. Qua kiểm tra phát hiện trong quá trình thi công, dự án nhà máy rác do Công ty TNHH Viễn Đông làm chủ đầu tư còn một số tồn tại như:
Tổ chức thi công bốc xúc, đổ thải vượt ra ngoài phạm vi ranh giới quy hoạch; thi công vượt cốt cao quy hoạch, cụ thể: Phía Tây dự án đã thi công bóc đất tiếp giáp với ranh giới khai thác lộ thiên Vỉa 24 mỏ Tràng Khê của Công ty than Hồng Thái.
Tại vị trí quy hoạch hạng mục khu văn phòng đã vượt cốt cao thiết kế Nhà máy chính xử lý rác thải (Cốt cao hiện trạng là +213m; cốt cao quy hoạch là +182m, tuy nhiên chưa đủ điều kiện thời gian để đo đạc, xác định).
Phía Bắc dự án, Công ty đã tự ý tập kết đổ thải đất đá. Việc đổ thải đất đá tại đây vượt ranh giới được thuê đất với diện tích khoảng 3000m2; có nguy cơ ảnh hưởng đến sông Trung Lương và đất nông nghiệp trong khu vực.
Đồng thời, Công ty TNHH Viễn Đông chưa gửi kế hoạch bảo vệ môi trường của Dự án về UBND xã Tràng Lương để giám sát quá trình chủ đầu tư thực hiện dự án theo nghị định 18; Chưa thực hiện thi công 2 hồ lắng tại vị trí hồ điều hòa khu vực nhà xưởng và hố điều hòa vãi chôn lấp để thu gom toàn bộ nước chảy tràn bề mặt trước khi thi công dự án.
Với những vi phạm các tổ công tác kiểm tra phát hiện, Công ty TNHH Viễn Đông không bị xử lý mà chỉ bị “yêu cầu” làm đúng theo thiết kế thi công nhà máy xử lý rác và khắc phục những tồn tại đang mắc phải. Tuy nhiên có vẻ như đơn vị này phớt lờ những yêu cầu của cơ quan chức năng.
Cụ thể, UBND thị xã Đông Triều xác định mốc giới, giao đất tại thực địa nhưng Công ty TNHH Viễn Đông không cắm mốc giới. Hành vi đổ bãi thải ra ngoài quy hoạch và thuê đất, cố tình thi công vào vị trí có than khi đã yêu cầu dừng nhưng không bị TX.Đông Triều xử lý, vẫn tập kết, gom than trong khi trước đó đã có yêu cầu chỉ thi công ở những vị trí không xuất hiện than...
Một lần nữa dư luận đặt ra dấu hỏi rằng tại sao chính quyền lại nhẹ tay với chủ đầu tư có nhiều sai phạm như vậy?