Sea - công ty mẹ của Shopee - từng là một hiện tượng chứng khoán khi đạt mức vốn hóa 200 tỷ USD bất chấp khoản lỗ khổng lồ, nhưng thế giới giờ đây đã đổi thay, theo Bloomberg.
Thời kỳ nhà đầu tư "nhắm mắt", lao vào rót vốn cho các startup đã qua, cổ đông giờ đây dường như bắt đầu mất kiên nhẫn với những doanh nghiệp liên tục báo lỗ. Sea vì thế cũng buộc phải chuyển từ hướng giành thị phần sang tập trung kiếm lợi nhuận, cắt giảm chi tiêu và rút lui khỏi các thị trường kém hiệu quả.
Tiết kiệm tối đa các khoản chi phí
Những chính sách mới được đưa ra khởi động một cuộc đại tu toàn diện tại Sea. Môi trường làm việc đã bị xáo trộn, các chuyến bay hạng thương gia cho lãnh đạo đi công tác bị cắt giảm, thay vào đó là chuyến bay hạng phổ thông.
Chi phí ăn uống được giới hạn ở mức 30 USD dù có tiếp khách quan trọng, khách sạn cũng bị áp mức chi phí 150 USD/đêm. Những món ăn vặt cũng "bốc hơi" khỏi văn phòng, trà cao cấp địa phương được thay thế bằng trà Lipton thông thường. Thậm chí, nhiều phòng vệ sinh ở công ty đã thay giấy hai lớp bằng các loại giấy một lớp.
"Chúng tôi hiện quan tâm đến từng USD, hay từng đồng xu. Bạn có thể có một giấc mơ to lớn, tham vọng hoài bão nhưng trước tiên bạn phải sống sót. Những người khởi nghiệp như chúng tôi luôn lo lắng sẽ ra sao nếu hết tiền”, nhà sáng lập Forrest Li của Sea chia sẻ.
Những động thái tiết kiệm các khoản chi phí một cách khắt khe trên của tỷ phú người Singapore đã được đền đáp. Tháng 3 vừa qua, Sea lần đầu báo lãi trong một quý. Lợi nhuận quý I/2023 đạt 427 triệu USD, giúp cổ phiếu tăng vọt 22%.
Tuần trước, Sea đã thông báo sẽ tăng lương thêm 5% so với mức lương hiện tại cho hầu hết nhân viên. Giá trị vốn hóa thị trường công ty hiện đã tăng gấp đôi so với tháng 11/2022.
Giống như nhiều startup công nghệ cùng thế hệ, Sea đã "dốc" khá nhiều tiền trong suốt vài năm qua. Trên thực tế, công ty đã mất hơn 8 tỷ USD kể từ khi thành lập để chi trả cho sự tăng trưởng trong hoạt động thương mại điện tử, phát triển game và tham gia cả mảng tài chính.
Thế nhưng, không phải công ty nào cũng may mắn vực lại được như vậy. Một trong những đối thủ của Sea trong khu vực là Grab Holdings của Singapore báo lỗ hơn 300 triệu USD trong quý I vừa qua, còn Goto Group (Gojek) của Indonesia lỗ khoảng 250 triệu USD.
Sea cũng đang tạo ra sự cạnh tranh với những gã khổng lồ công nghệ toàn cầu như Alibaba Group Holding Ltd. và Amazon.com Inc. - khi cả hai đều đang tìm kiếm sự tăng trưởng ở các thị trường mới nổi.
Những dấu hiệu về sự tồi tệ
Trên thực tế, vào tháng 11/2021, nhà sáng lập Li đã nhận ra những dấu hiệu của sự nguy hiểm từ sớm. Ông nhận thấy rằng trên Free Fire - trò chơi di động nổi tiếng của công ty - người dùng đã bắt đầu chi tiêu ít hơn khi các hạn chế trong đại dịch được nới lỏng.
Sau đó, tháng 2/2022, Ấn Độ đột ngột cấm Free Fire cùng hàng chục ứng dụng khác của Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, và thị trường quay đầu đúng như những gì nhà sáng lập này lo lắng.
Tháng 3/2022 khi báo cáo kết quả kinh doanh công bố khoản lỗ đều như trước, các nhà đầu tư tỏ ra mất kiên nhẫn và bán tháo cổ phiếu của Sea, khiến mã này sụt giảm hơn 45% thị giá chỉ trong 5 ngày.
Ngay lập tức, tỷ phú Forrest Li và nhóm lãnh đạo cấp cao rơi vào trạng thái khủng hoảng. Họ tổ chức các cuộc họp hàng tuần để thảo luận hướng đi tiếp theo, thậm chí còn liên tục sửa chữa cơ cấu ngân sách mỗi 2 ngày một lần để cải thiện dòng tiền.
Bên cạnh những đợt sa thải hàng loạt, tạm ngưng nâng lương và thậm chí nợ lương, Sea đồng thời rút khỏi một số thị trường như Ấn Độ, châu Âu hay Mỹ Latinh để tiết kiệm ngân sách.
Học theo Amazon để tăng trưởng và đạt điểm hòa vốn
Tất nhiên, những biện pháp quyết liệt của Sea nhận vô số lời chỉ trích, bao gồm một trường hợp kỹ sư công nghệ vào tháng 8/2022 đăng bài tố cáo Shopee đuổi việc ông khi vừa mới bước xuống sân bay Singapore cùng vợ. Trước cơn bão dư luận, Shopee lên tiếng xin lỗi và bồi thường tổn thất cho cựu nhân viên này.
Trong thời điểm khó khăn đó, các quản lý thậm chí còn phải tự bỏ tiền túi để tổ chức khen thưởng nhân viên nhằm giữ vững tinh thần cho tập thể. Dù vậy, vào tháng 9/2022, nhà sáng lập Li vẫn cho biết Sea sẽ không thưởng cho bất kỳ lãnh đạo nào cho đến khi công ty có thể đạt được trạng thái “tự cung tự cấp”.
Từng có thời điểm Sea tự hào rằng họ có thể cung cấp cho nhân viên loại trà hảo hạng nhất ở Singapore, những đặc quyền tương xứng với những người làm việc tại Amazon, một trong những công ty lớn nhất thế giới. Giờ đây, Sea sẽ phải quản lý chi phí một cách chặt chẽ hơn.
Theo nhà sáng lập Sea, doanh nghiệp có nhiều cơ hội để đưa thương mại điện tử đến các thị trường mới nổi
“Chúng ta cần phải thấy rằng đây không phải một cơn bão đến nhanh rồi qua đi mà là một trạng thái mới trong dài hạn. Khi các nhà đầu tư rút vốn sang tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn thì Sea sẽ không thể dễ dàng gọi vốn như trước nữa”, nhà sáng lập nhấn mạnh.
Mặc dù thừa nhận sẽ khó khăn, song vị lãnh đạo vẫn tỏ ra tự tin khi cho biết Sea sắp đạt đến điểm hòa vốn. Nhà sáng lập Li cho biết, con đường của công ty, theo nhiều cách, bắt nguồn từ tiền lệ của Amazon và người sáng lập Jeff Bezos.
Theo ông, Sea có nhiều cơ hội để đưa thương mại điện tử đến các thị trường mới nổi, và thành công ở những quốc gia này sẽ là bước đệm vững chắc để công ty phát triển xa hơn.
Trong khi phần lớn sự mở rộng của Sea là ở các thị trường châu Á như Indonesia, Li cũng cho rằng, công ty có lợi thế ở Brazil - nơi Shopee đã thành công kể từ khi ra mắt vào năm 2019. Với dân số 214 triệu người và thu nhập bình quân đầu người ở mức khá, ông cho rằng quốc gia này là thị trường tăng trưởng hứa hẹn của Sea.
Tự tin vào tương lai
Những ngày qua, nhà sáng lập Sea cho biết ông đang dành một phần thời gian để theo sát cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo đang diễn ra ở Thung lũng Silicon. Ông tin rằng, AI sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc thay thế phần lớn công việc lặp đi lặp lại cho các mảng kinh doanh thương mại điện tử, trò chơi và công nghệ tài chính của Sea.
Khi được hỏi liệu công ty có thể tiếp tục tạo ra lợi nhuận mỗi quý hay không. Tỷ phú Forrest Li cho rằng, điều này không thực sự là vấn đề lớn. Điều quan trọng là Sea đã có thể chứng minh cho nhân viên và nhà đầu tư thấy rằng họ có thể đạt được mức hòa vốn khi cần thiết. Do đó, bây giờ, Sea có thể hiệu chỉnh tăng trưởng và lợi nhuận tùy thuộc vào các ưu tiên chiến lược.