Sáng 7/12, sau 2 ngày tạm nghỉ, phiên tòa xét xử Phan Văn Anh Vũ, Trần Phương Bình và 24 đồng phạm bước sang phần tranh tụng. Trước khi luật sư và các bị cáo nêu luận cứ bào chữa, đại diện VKSND TP.HCM công bố bản luận tội sau 6 ngày xét hỏi công khai.
VKS nhận định, trong thời gian gần đây, TAND TP.HCM liên tục đưa ra xử các vụ án liên quan đến ngân hàng. Riêng từ đầu năm 2018 đến nay đã đưa ra xét xử 19 vụ án về tội phạm liên quan đến lĩnh vực ngân hàng.
Hậu quả của những vụ án này không những thiệt hại tài sản vật chất mà còn ảnh hưởng đến an ninh tiền tệ, hoạt động tín dụng ngân hàng. Tội phạm trong các vụ án này phần lớn là lãnh đạo ngân hàng, chỉ đạo nhân viên thực hiện các hành vi phạm tội.
Vụ án Trần Phương Bình và đồng phạm vị truy tố gây thiệt hại cho Ngân hàng TMCP Đông Á (DAB) là một điển hình.
Khiến DAB lỗ lũy kế 31.076 tỷ
Trong quá trình xét xử những ngày qua, thấy rõ Trần Phương Bình với vai trò là Tổng giám đốc, Phó chủ tịch Hội đồng quản trị và Chủ tịch Hội đồng tín dụng DAB, là đối tượng chính đã thực hiện các hành vi: Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản; cố ý làm trái luật Kế toán, luật các Tổ chức tín dụng và Điều lệ DAB trong quá trình chỉ đạo các hoạt động ngân quỹ, tín dụng, đầu tư,…
Tại DAB, Trần Phương Bình cùng các nhân viên và những người liên quan thực hiện các hành vi phạm tội, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho DAB tổng số thiệt hại là 3.608 tỷ đồng.
Ông Trần Phương Bình bị đề nghị án chung thân. Ảnh: Lê Quân.
Ngoài ra, Trần Phương Bình và đồng phạm còn thực hiện nhiều hành vi phạm tội khác gây thiệt hại cho DAB. Các hành vi này cơ quan điều tra tách ra để tiếp tục điều tra làm rõ và xử lý sau. Các hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng nêu trên là nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng Ngân hàng TMCP Đông Á tại thời điểm ngày 31/12/2015: Lỗ lũy kế 31.076 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 25.451 tỷ đồng và tổng tài sản thực chỉ còn 47.011 tỷ đồng.
Dựa vào hồ sơ vụ án, lời khai các bị cáo và quá trình tranh tụng tại tòa, VKS nhận định hầu hết các bị cáo đã thừa nhận hành vi như trong cáo trạng truy tố.
Từ năm 2007-2014, để có tiền mua cổ phần, Trần Phương Bình đã chỉ đạo Nguyễn Thị Kim Xuyến (nguyên Phó tổng giám đốc DAB) và các bị cáo thực hiện các hành vi lập phiếu thu khống, mua bán vàng, kinh doanh ngoại tệ,… trái luật.
Ngoài ra, cựu sếp DAB còn chỉ đạo nhân viên lập khống hồ sơ che giấu âm quỹ tiền, vàng để đối phó với kiểm toán độc lập và thanh tra, kiểm tra của Ngân hàng Nhà nước - NHNN.
Đủ cơ sở xác định Vũ "nhôm" phạm tội
Về hành vi cụ thể của các bị cáo, đối với Trần Phương Bình đã phạm tội Cố ý làm trái, Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản, phải chịu trách nhiệm về số tiền 3.568 tỷ đồng. Tại tòa, ông Bình thừa nhận hành vi phạm tội.
Nguyễn Thị Kim Xuyến cấu kết với Trần Phương Bình với vai trò đồng phạm tích cực. Bị cáo này phạm tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, Cố ý làm trái quy định của Nhà nước, phải chịu trách nhiệm số tiền 40 tỷ đồng, liên đới chịu trách nhiệm 1.574 tỷ. Tại tòa, Xuyến ăn năn hối cãi. Xuyến cho rằng 40 tỷ đã trả cho Bình nhưng không có căn cứ chứng minh, ông Bình cũng không thừa nhận.
Phan Văn Anh Vũ (nguyên Chủ tịch HĐQT Công ty CP Xây dựng Bắc Nam 79) với hành vi ký chứng từ nộp khống 200 tỷ đồng để mua cổ phần DAB. Sau khi tăng vốn không thành, DAB trả lại cho Vũ 600 tỷ, bao gồm cả 200 tỷ. Số tiền này không phải của Vũ nhưng bị cáo này vẫn chiếm đoạt số tiền này để sử dụng vào mục đích riêng.
VKS nhận định đủ cơ sở xác định Vũ "nhôm" phạm tội Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản. Ảnh: Lê Quân.
Tại tòa, dù Vũ kêu oan không thừa nhận hành vi phạm tội nhưng dựa vào lời khai của ông Bình và Vinh thì đủ cơ sở khẳng định Vũ biết sô tiền này được thu khống. Từ đây, có đủ cơ sở xác định Vũ phạm tội Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản.
Đối với các bị cáo Nguyễn Đức Vinh (nguyên Trưởng phòng Ngân quỹ Hội sở DAB), Đỗ Thanh Hùng (nguyên Thủ quỹ Hội sở DAB),…gián tiếp giúp sức cho Trần Phương Bình chiếm đoạt tiền của DAB. Tuy nhiên, những người này không hề biết mục đích của ông Bình, cũng không được hưởng lợi gì từ hành vi này.
Bị cáo Nguyễn Thị Thị Ái Lan (nguyên Trưởng phòng quản lý tài sản nợ) bị truy tố tội Cố ý làm trái, giúp sức cho Trần Phương Bình gây thiệt hại 820 tỷ. Tại tòa, bị cáo này không thừa nhận hành vi phạm tội, không ăn năn hối cãi mà chỉ thừa nhận mình có một phần hành vi chi lãi suất trái phép.
Tuy nhiên căn cứ vào lời khai của Trần Phương Bình và những người liên quan, có đủ cơ sở chứng minh Lan tham gia chi lãi suất ngoài trái phép, kinh doanh ngoại hối. Cáo trạng truy tố bị cáo phạm vào tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng là có cơ sở.
Đề nghị phạt Trần Phương Bình chung thân, Vũ "nhôm" 15-17 năm tù
VKS nhận định Trần Phương Bình trong việc điều hành DAB gây thua lỗ mà không tìm giải pháp giải quyết mà lại bất chấp pháp luật thao túng toàn bộ, chỉ đạo nhân viên dưới quyền thực hiện hành vi phạm tội.
Mặc dù Bình nêu được nguyên nhân, ân hận về hành vi, đó chỉ là một nguyên nhân. Nguyên nhân chủ yếu là vụ lợi. Hậu quả gây ra cho DAB là không thể khắc phục được, còn lôi kéo các bị cáo khác tham gia nên cần thiết phải lĩnh mức án cao.
Giúp sức tích cực cho Trần Phương Bình với vai trò giúp sức chỉ đạo là Nguyễn Thị Kim Xuyến. Xuyến lợi dụng việc phạm tội để chiếm đoạt tiền của DAB. Mức hình phạt cho Bình phải dưới Trần Phương Bình mới đủ sức răn de.
Các bị cáo không làm trong ngân hàng như Phan Văn Anh Vũ và nhiều bị cáo, đều vì mục đích vụ lợi cá nhân chiếm đoạt tiền DAB mà giúp sức cho Trần Phương Bình, bỏ mặc hậu quả xảy ra.
Vũ “nhôm” lẽ ra phải chịu mức án trong khung từ 20 năm đến chung thân nhưng do Vũ đã tác động gia đình khắc phục 203 tỷ và hứa khắc phục 13,4 triệu USD nên xem xét giảm nhẹ hình phạt cho Vũ.
Các đồng phạm của ông Trần Phương Bình tại tòa sáng 7/12. Ảnh: Lê Quân.
VKS đề nghị tuyên phạt Trần Phương Bình chung thân về tội Lạm dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản, 20 năm tù tội Cố ý làm trái, tổng hợp là chung thân.
Phan Văn Anh Vũ bị đề nghị 15-17 năm tù về tội Lạm dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản, tổng hợp bản án cũ là 23-25 năm tù.
Nguyễn Thị Kim Xuyến 20 năm tù về tội Lạm dụng chức vụ, 18-20 năm tù tội Cố ý làm trái, tổng hợp là 30 năm tù.
Các bị cáo có nhiều tình tiết giảm nhẹ, thành tích trong công tác, có nhiều bằng khen,.. nên VKS đề nghị HĐXX xem xét giảm nhẹ khi nghị án.
Nguyễn Đức Vinh, Đỗ Thanh Hùng, Nguyễn Đức Tài 16-18 năm tù; Trần Thế Hùng, Lê Kiên Giang, Nguyễn Thị Ái Lan bị đề nghị 10-12 năm tù; Nguyễn Đỗ Thành Tung, Nguyễn Thị Kim Loan bị đề nghị 7-8 năm; Nguyễn Hồng ánh bị đề nghị 5-6 năm tù cùng về tội Cố ý làm trái. Các bị cáo còn lại bị đề nghị từ 2-3 năm tù. Bị cáo thấp nhất bị đề nghị 24-36 tháng tù treo.
Đề nghị làm rõ trách nhiệm của NHNN
Về trách nhiệm dân sự, VKS đề nghị buộc Trần Phương Bình bồi thường 3.568 tỷ đồng. Bị cáo Xuyến phải liên đới bồi thường hơn 1.574 tỷ đồngvà phải chịu trách nhiệm cá nhân 40 tỷ. Phạm Văn Phước bồi thường 9,2 tỷ. Nguyễn Hồng Ánh phải bồi thường 53 tỷ. Buộc Vũ “nhôm” phải bồi thường 13,4 triệu USD và 90,5 tỷ cho DAB.
Đồng thời, VKS đề nghị tịch thu toàn bộ tài sản, cổ phần, tiền đang bị kê biên đứng tên Trần Phương Bình hay những người khác đứng tên giùm để đảm bảo nghĩa vụ thi hành án. Thu hồi các khoản tiền được xem là vật chứng vụ án để khắc phục thiệt hại cho DAB.
VKS kiến nghị tiếp tục điều tra làm rõ vai trò của một số cá nhân: Võ Thị Kim Anh (nguyên Trưởng phòng Kế toán Hội sở DAB), Trần Huy Nam (nguyên Giám đốc DAB chi nhánh Nam Định) có dấu hiệu tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước, Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản.
Cơ quan công tố cũng kiến nghị làm rõ vai trò, trách nhiệm của NHNN, cơ quan Thanh tra giám sát NHNN TP.HCM, các công ty kiểm toán trong hoạt động thanh tra giám sát đã không phát hiện hành vi sai phạm của Trần Phương Bình và đồng phạm.
Các bị cáo tại tòa sáng 7/12. Ảnh: Lê Quân.
Trong những ngày xét hỏi vừa qua, Vũ "nhôm" không nhận tội, một mực kêu oan, cho rằng mình không chiếm đoạt tiền của DAB. Về số tiền 200 tỷ, Vũ khẳng định mượn của Trần Phương Bình chứ không biết là tiền của DAB. 13,4 triệu USD, Vũ cũng cho rằng là giao dịch dân sự với ông Bình và quyết không khai mục đích sử dụng số tiền này.
Cựu Tổng giám đốc DAB Trần Phương Bình thừa nhận mọi hành vi bị cáo buộc, gây thiệt hại cho DAB hơn 3.608 tỷ đồng. Bị cáo này cho rằng xuất phát từ việc muốn tăng vốn điều lệ cho ngân hàng trong thời điểm DAB nợ xấu, âm quỹ, khách hàng rút tiền ào ạt; do đó, ông đã bấn loạn mà thực hiện một loạt hành vi sai trái, kéo theo thuộc cấp phải hầu tòa cùng mình.
Ngoại trừ Phạm Thị Ái Lan (nguyên Trường phòng quản lý tài sản nợ) không thừa nhận việc chi lãi ngoài, các bị cáo còn lại đồng ý với cáo trạng truy tố. Tuy nhiên, do không biết mục đích sử dụng tiền của Trần Phương Bình, không được hưởng lợi từ những việc làm đó nên bị buộc tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước.