Trong văn bản trả lời kiến nghị của cử tri vừa được Bộ Quốc phòng gửi tới Quốc hội trước kỳ họp thứ 8, cơ quan này có đề cập đến tình trạng người Trung Quốc nhập cảnh vào Việt Nam đầu tư, kinh doanh và thu mua đất đai gần các khu vực trọng yếu về quốc phòng, an ninh.
Theo cơ quan này, tính đến ngày 30/11/2019 có 149 doanh nghiệp có yếu tố Trung Quốc (92 doanh nghiệp 100% vốn Trung Quốc, 57 doanh nghiệp liên doanh) đang hoạt động ở khu vực biên giới của 22 trong số 44 tỉnh, thành biên giới. Người Trung Quốc hiện sở hữu hơn 162.000 ha đất tại Việt Nam, trong đó hơn 6.300 ha đất biên giới, ven biển.
Lô đất 20ha ven sân bay Nước Mặn đã được xây dựng khu Giải trí quốc tế đặc biệt Silver Shores Hoàng Đạt. Thời hạn thuê đất của các doanh nghiệp này đều từ 5 đến 50 năm. Các đơn vị này hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực kinh doanh khách sạn, nhà hàng, du lịch, vui chơi giải trí, may mặc, nuôi trồng thủy sản, giầy da, sản xuất bao bì, đồ chơi trẻ em, linh kiện điện tử...
Những địa bàn người Trung Quốc sở hữu đất đai nhiều gồm Đà Nẵng (22 trường hợp), Quảng Ninh (17), Hải Phòng (16), Bình Định (9), Hà Tĩnh và Bình Thuận mỗi tỉnh có 5 trường hợp. Các doanh nghiệp có yếu tố Trung Quốc ở khu vực biên giới đều hình thành từ tháng 12/2018 trở về trước.
Đà Nẵng đang là địa phương có nhiều lô đất do người Trung Quốc sở hữu. Các lô đất này nằm tại các vị trí như dọc các khu đô thị ven biển, ven tường rào sân bay Nước Mặn, đường Hoàng Sa, Võ Nguyên Giáp, thuộc phường Khuê Mỹ, quận Ngũ Hành Sơn; khu đô thị các phường Phước Mỹ, Thọ Quang, quận Sơn Trà.
Văn bản trả lời của Bộ Quốc phòng cho biết, có 2 trường hợp cá nhân người Trung Quốc sở hữu đất tại Đà Nẵng. Một là ông Liang Zhipei (Lương Chí Bồi, quốc tịch Trung Quốc), sinh năm 1975, Trưởng bộ phận giám sát công trình Công ty TNHH ĐT&PT Silver Shores, trụ sở phường Khuê Mỹ, quận Ngũ Hành Sơn. Thứ 2 là ông Chiu Cheng Tai (A Chiu), sinh năm 1959, quốc tịch Đài Loan, Phó giám đốc Công ty TNHH Pu Fong, trụ sở tại phường Thọ Quang, quận Sơn Trà. Hai trường hợp trên từ năm 2011 đến 2015 đã đầu tư tiền cho 8 người (trong đó 6 người Việt gốc Hoa) đứng tên mua 84 lô đất với diện tích khoảng 20.000 m2, giá trị giao dịch khoảng trên 100 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, 7 doanh nghiệp có yếu tố Trung Quốc cũng sở hữu một số lô đất ven biển và thuê đất 50 năm.
Cụ thể, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Nguyên Thịnh Vượng, năm 2014 đã nhận quyền sử dụng đất đối với 10 lô đất trên mặt đường Hoàng Sa. Công ty TNHH Thương mại du lịch và dịch vụ SiiverPark, đứng tên mua 4 lô đất ở dải đất ven tường rào sân bay Nước Mặn.
Công ty TNHH Silver Sea Triệu Nghiệp, đứng tên sử dụng 2 lô đất ở dải đất ven tường rào sân bay Nước Mặn. Công ty TNHH Thương mại Du lịch & Dịch vụ Hoàng Gia Trung, sử dụng 13 lô đất mặt đường Võ Nguyên Giáp; Công ty TNHH MTV Golden Wynn Đà Nẵng, sử dụng 1 lô đất ở mặt đường Hoàng Sa.
Công ty TNHH Thương mại - Du lịch và dịch vụ V.N. Holiday, doanh nghiệp đã chuyển nhượng mua lại từ các cá nhân, doanh nghiệp Việt Nam sở hữu 20 lô đất ở dải đất ven tường rào sân bay Nước Mặn đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Công ty TNHH Silver Shores Hoàng Đạt, được UBND thành phố Đà Nẵng cho thuê 200.000 m2 đất, thời gian thuê 50 năm (đến ngày 21/6/2056), đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 21/3/2017.
Bộ Quốc phòng cho biết, để sở hữu các lô đất ở thành phố Đà Nẵng, người Trung Quốc chủ yếu dựa theo hai hình thức, thứ nhất là thành lập doanh nghiệp liên doanh với Việt Nam. Theo đó, người Trung Quốc góp vốn thấp hơn người Việt Nam (người Việt Nam góp vốn chủ yếu bằng đất), doanh nghiệp sẽ do người Việt Nam điều hành. Sau một thời gian, bằng nhiều cách Trung Quốc tăng vốn giành quyền điều hành doanh nghiệp. Do tài sản góp vốn là đất nên quyền sở hữu các lô đất rơi vào tay người Trung Quốc.
Hình thức thứ 2 là đầu tư tiền cho cá nhân người Việt Nam (chủ yếu người Việt gốc Hoa) để mua đất. Hiện tại, các cơ quan chức năng đã phát hiện một số trường hợp kinh tế khó khăn nhưng đứng tên sở hữu nhiều lô đất như ông Lý Phước Cang 12 lô, ông Trác Ngọc Phúc 10 lô... Hầu hết các lô đất đều ở vị trí các đường lớn, ven biển, đắc địa cho hoạt động kinh doanh và có ý nghĩa quan trọng trong khu vực phòng thủ.
Theo Bộ Quốc phòng, cử tri và dư luận bày tỏ sự lo ngại về việc cơ quan chức năng thành phố Đà Nẵng cấp chứng nhận quyền sử dụng 21 lô đất cho người Trung Quốc là có cơ sở. Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ, ngành và UBND thành phố Đà Nẵng xác minh làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân xử lý theo pháp luật.
Bộ Quốc phòng cũng cho rằng, để sở hữu các lô đất này, người Trung Quốc đã nghiên cứu, lợi dụng kẽ hở của Luật Đầu tư năm 2014 “việc góp vốn bằng đất để liên doanh thành lập doanh nghiệp” và công tác quản lý nhà nước ở các lĩnh vực đầu tư, đất đai.
Do đó, bộ này đã báo cáo và đề xuất Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, UBND tỉnh, thành phố rà soát đánh giá tổng thể các dự án đầu tư của nước ngoài, nhất là dự án liên quan đến Trung Quốc tại khu vực biên giới, biển, đảo có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh. Sau khi rà soát cần kịp thời phát hiện, điều chỉnh những bất cập của Luật Đầu tư, Luật Đất đai và cơ chế quản lý, cấp phép các hoạt động đầu tư.... Ngành công an cũng cần rà soát các hoạt động của người Trung Quốc trên địa bàn nhằm phối hợp cùng Bộ Quốc phòng tham mưu với Chính phủ chỉ đạo xử lý, ngăn chặn.