Dù TAND TPHCM chưa ra phán quyết cuối cùng cho vụ Vinasun kiện Grab nhưng đề xuất của đại diện Viện KSND TPHCM nghiêng về Vinasun và buộc Grab bồi thường hơn 41,2 tỉ đồng đã và đang là tâm điểm của cuộc tranh cãi với nhiều ý kiến trái chiều.
Trao đổi với phóng viên, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho biết ông lấy làm lo ngại về đề xuất của Viện Kiểm sát và rất mong là TAND TPHCM sẽ xem xét một cách thận trọng trên cơ sở và tinh thần ủng hộ việc vận dụng những khoa học công nghệ mới cũng như coi đó Grab là phương thức kinh doanh mới, một hình thức của kinh tế chia sẻ.
Theo chuyên gia này, kinh tế chia sẻ tức là người ta có thể chia sẻ với nhau các tài sản, các phương tiện mà một người có thể dùng để cho nhiều người khác có thể sử dụng một cách có hiệu quả, ví dụ như Grab không đầu tư trực tiếp các phương tiện, xe ôtô nhưng Grab có thể dùng khoa học công nghệ, phần mềm kết nối để có thể huy động những phương tiện của cá nhân để tham gia vào việc vận chuyển và như vậy có lợi cho khách hàng và có lợi cho nền kinh tế.
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh Ông có ý kiến thế nào về những lập luận cho rằng Grab không sở hữu xe nhưng quản lý, điều khiển giá cước thông qua các chính sách thưởng phạt, khuyến mại và có đủ cơ sở để định danh là công ty vận tải?
- Tôi cho rằng với vai trò của công ty môi giới công nghệ như Grab, họ có quyền có chính sách ưu đãi đối với khách hàng họ kết nối và đây là bình thường hoàn toàn trong khuôn khổ của kinh tế thị trường. Grab có chính sách tương tự như các chính sách khuyến khích ở các siêu thị, nếu như anh là một nhân viên bán được nhiều hàng thì họ có thể cho anh tỷ lệ hoa hồng cao hơn và tôi cho là không có điều luật nào của Việt Nam cấm ngăn việc này.
Không chỉ Grab, mà nhiều doanh nghiệp vận dụng chiến lược này trong kinh doanh, kể cả trong lĩnh vực vận tải như đi máy bay nhiều thì có dặm thưởng để họ tiếp tục đi máy bay của hãng đó. Do vậy, không nên vì việc đó mà quy kết Grab vi phạm pháp luật hay vì thế mà họ là công ty taxi.
Theo ông, nên định danh Grab là gì?
- Đây là hình thức kinh doanh mới và rất có thể có những luồng ý kiến khác nhau, do đó có lẽ cần có một hội đồng giám định độc lập để đánh giá xem xét xem hình thức của Grab là như thế nào, đó có phải là hình thức taxi theo nghĩa truyền thống hay không?
Tôi xin lưu ý là như có công ty như Airbnb, công ty hiện cho thuê 4 triệu phòng trên toàn thế giới nhưng họ không sở hữu bất kỳ một phòng nào cả. Vậy thì Airbnb không thể được coi như một khách sạn được nhưng họ môi giới và cho khách thuê phòng.
Hiện nay ở Việt Nam, các hình thức đó cũng đang phát triển, nên nếu chúng ta phạt Grab thì liệu có phạt Airbnb không? Và chúng ta có thể tiếp tục có các hình thức cấm đoán các hình thức của nền kinh tế chia sẻ hay không?
Còn lập luận của Vinasun cho rằng Grab làm hàng trăm lái xe mất việc, làm họ thiệt hại thì ông thấy thế nào?
- Đó là kết quả của sự cạnh tranh, nếu họ cạnh tranh lành mạnh và không có vi phạm pháp luật thì phải xem xét lại tại sao anh bị mất thị phần, mất khách hàng và mất cả lái xe. Điều đó trong kinh tế học, sự tàn phá sáng tạo tức là những doanh nghiệp làm ăn thua thiệt thì sẽ bị phá sản, nhưng phá sản như vậy sẽ dẫn đến có những ông chủ mới, họ vận dụng khoa học công nghệ mới và có thể sẽ đạt được kết quả cao hơn.
Đó là điều mang tính tất yếu và đã được đút rút trong kinh tế học từ rất lâu rồi nên phải chấp nhận. Một khi vận dụng khoa học công nghệ kém hơn đối thủ thì anh bị thua thiệt, lúc đó sẽ phải cải thiện. Bây giờ nếu chúng ta lại đi bảo vệ các công nghệ cũ, sẽ ngăn trở sự phát triển của khoa học công nghệ mới, hiệu quả cao hơn, sẽ dẫn tới sự kìm hãm, sự chậm trễ trong ứng dụng khoa học công nghệ vào cuộc sống và nền kinh tế
Và nếu TAND TPHCM chấp thuận đề xuất của Viện kiểm sát?
- Nếu Toà án chấp thuận đề xuất đó, tôi hy vọng phía Grab sẽ có kháng án. Tôi cho rằng phán quyết đó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc vận dụng và ứng dụng khoa học công nghệ của chúng ta.
- Xin cám ơn ông