Trên thị trường chứng khoán, không ít nhà đầu tư rơi vào tình trạng danh mục nắm giữ gồm quá nhiều cổ phiếu, có thể lên tới hàng chục mã. Thậm chí dù danh mục "dài như tờ sớ" song hiệu suất đầu tư lại không được tối ưu. Việc "ôm" quá nhiều cổ phiếu không chỉ làm loãng nguồn vốn, mà còn khiến việc theo dõi cũng như quản lý danh mục trở nên phức tạp.
Nhiều nguyên nhân đã đẩy nhà đầu tư lại rơi vào tình trạng nắm giữ quá nhiều cổ phiếu. Thứ nhất là tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO). Khi thấy một cổ phiếu tăng mạnh, nhà đầu tư có xu hướng muốn mua vào để không bỏ lỡ sóng tăng, dù chưa thực sự nghiên cứu kỹ về nền tảng cơ bản cũng như triển vọng của doanh nghiệp .
Bên cạnh đó, nhà đầu tư nếu thiếu chiến lược đầu tư rõ ràng hay chỉ chạy theo thông tin, khuyến nghị từ các hội nhóm mà không có sự chọn lọc sẽ dẫn đến tình trạng không có kế hoạch đầu tư bài bản. Danh mục cổ phiếu sẽ bị phân tán vào quá nhiều ngành, lĩnh vực, thiếu trọng tâm và dẫn tới khó khăn trong quản lý.
Thực tế, việc đa dạng hóa danh mục là cần thiết, nhưng nếu nhà đầu tư mua quá nhiều cổ phiếu, không những hiệu suất đầu tư giảm mà rủi ro quản lý cũng lại tăng. Luồng thông tin trên thị trường của hàng chục cổ phiếu sẽ khó để cập nhật cùng lúc. Nguồn vốn cũng là hữu hạn, do đó việc rót vốn vào quá nhiều cổ phiếu khiến dòng tiền bị phân tán. Dù một số cổ phiếu tăng mạnh và có lãi lớn, nhưng các cổ phiếu khác lại kém hiệu quả, từ đó kéo giảm hiệu suất sinh lời tổng thể.
Tinh thần của nhà đầu tư có thể bị ảnh hưởng không nhỏ khi sở hữu quá nhiều cổ phiếu, bởi việc theo dõi danh mục trở nên vất vả, dễ dẫn đến những sai lầm trong quyết định mua bán.
Danh mục hàng chục cổ phiếu của một nhà đầu tư (Nguồn: Sưu tầm)
Làm thế nào để tối ưu danh mục đầu tư?
Nhằm tránh để danh mục đầu tư bị biến thành "tờ sớ", trước hết, nhà đầu tư cần xác định rõ phong cách đầu tư của mình, đầu tư giá trị hay chỉ lướt sóng ngắn hạn. Nếu lựa chọn trường phái giá trị, nhà đầu tư cần tập trung vào một số cổ phiếu có nền tảng tài chính tốt, định giá hấp dẫn và yên tâm nắm giữ dài hạn. Trong khi đó, nhà đầu tư lựa chọn cổ phiếu để lướt sóng cần tập trung vào số ít cổ phiếu có thanh khoản cao, dễ giao dịch và nhanh chóng chốt lời khi đã đạt đến kỳ vọng.
Bản thân nhà đầu tư cũng cần giới hạn số lượng cổ phiếu trong danh mục, số lượng mã tùy vào khẩu vị rủi ro của từng người. Việc rà soát danh mục định kỳ cần được lưu ý. Mỗi quý hoặc mỗi năm, nhà đầu tư có thể đánh giá lại danh mục, loại bỏ những mã có triển vọng kém hoặc không còn phù hợp. Nếu một cổ phiếu không còn đáp ứng tiêu chí ban đầu, quyết định cắt lỗ hoặc chốt lời cần được đưa ra dứt khoát, tuân thủ đúng kỷ luật.
Cần nói rằng, bất kể lựa chọn trường phái đầu tư nào, nhà đầu tư nên ưu tiên tập trung vào chất lượng thay vì số lượng. Những doanh nghiệp sở hữu lợi nhuận tốt và quản trị minh bạch sẽ giúp danh mục đầu tư trở nên an toàn hơn. Việc chọn lọc những cổ phiếu tốt nhất trong ngành cũng sẽ hỗ trợ nhà đầu tư không phải nắm giữ quá nhiều mã nhưng vẫn có thể tận hưởng lợi ích từ những triển vọng chung.
Cuối cùng, nhà đầu tư cần học cách kiểm soát cảm xúc khi đầu tư. Quyết định mua hay bán cổ phiếu không nên chỉ chạy theo đám đông và chỉ thực hiện khi có tín hiệu rõ ràng. Nhà đầu tư phải luôn đặt câu hỏi "Liệu cổ phiếu này có thực sự phù hợp với chiến lược?". Cùng với đó, nhà đầu tư không nên mua bán liên tục vì chưa kể tới lãi hay lỗ từ chênh lệch giá mua vào và bán ra, nhưn g khoản phí giao dịch cũng không hề nhỏ.
Danh mục đầu tư không cần phải quá dài thì mới hiệu quả. Thay vào đó, nắm giữ một vài cổ phiếu chất lượng tốt sẽ giúp nhà đầu tư dễ dàng kiểm soát, tối ưu lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro. Bằng cách có chiến lược rõ ràng, giới hạn số lượng cổ phiếu hợp lý và kiểm soát cảm xúc, nhà đầu tư có thể tránh được tình trạng danh mục "dài như tờ sớ" và đầu tư hiệu quả hơn trên thị trường chứng khoán.