Trong tài liệu gửi tới cổ đông chuẩn bị cuộc họp Đại hội đồng cổ đông vào 10/4 tới, lãnh đạo Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO) nhìn nhận, hiện doanh nghiệp này đang lâm vào tình trạng cực kỳ khó khăn, mất cân đối tài chính nghiêm trọng.
"Nguy cơ khủng hoảng tài chính dẫn tới phá sản đang hiện hữu tại doanh nghiệp nếu không được Chính phủ, các ngân hàng và cấp có thẩm quyền giải cứu kịp thời", báo cáo của Hội đồng quản trị TISCO nêu.
Trong khi đó, báo cáo Ban kiểm soát nêu khá rõ bức tranh tài chính khó khăn của doanh nghiệp này. Vốn điều lệ của TISCO tới cuối năm 2018 gần 1.937 tỷ đồng, nhưng nợ phải trả chiếm khoảng 82% cơ cấu vốn. Vốn chủ sở hữu chiếm 18% tổng nguồn vốn, theo Ban kiểm soát, là tỷ lệ thấp, thấp hơn năm 2017 khi doanh nghiệp này mất cân đối tài chính.
"Nợ phải trả quá nhiều, gấp 4,65 lần vốn chủ sở hữu cho thấy cơ cấu vốn của TISCO không an toàn. Ngoài ra, khả năng thanh toán của công ty hiện là 0,7 lần, doanh nghiệp đang trong tình trạng tài chính "đặc biệt khó khăn, có khả năng không trả được các khoản nợ đến hạn".
Ban Kiểm soát cho rằng, công ty cần có giải pháp kịp thời tăng vốn chủ sở hữu, thu hồi nợ xấu. Tới cuối tháng 12/2018, các khoản nợ xấu của công ty gần 852 tỷ đồng, giá trị có thể thu hồi hơn 393,3 tỷ.
Những khó khăn TISCO đang gặp phải, ngoài nguyên nhân phải cạnh tranh với các đối thủ do giá thép xuống thấp, phần lớn do mắc kẹt tại dự án mở rộng giai đoạn 2 Gang thép Thái Nguyên.
 |
| TISCO đang rơi vào thế khó khăn cân đối dòng tiền, tài chính. Ảnh: TISCO. |
Dự án mở rộng giai đoạn 2 Gang thép Thái Nguyên triển khai từ năm 2007 nhưng đến nay các hạng mục dự án chưa hoàn thành. Dự án này có tổng mức đầu tư dự tính ban đầu gần 3.844 tỷ đồng và dự toán điều chỉnh được phê duyệt là hơn 8.105 tỷ. Tổng chi phí đầu tư tới cuối năm 2018 là 5.093 tỷ đồng, trong đó chi phí lãi vay 1.888 tỷ.
Năm 2015 dự án này bị đưa vào danh sách 12 dự án thua lỗ nghìn tỷ và Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra nhiều sai phạm trong kết luận mới công bố.
Theo Hội đồng quản trị TISCO, năm 2015 doanh nghiệp này đã phát hành cổ phiếu riêng lẻ cho Tổng công ty đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) 1.000 tỷ đồng, nhằm thanh toán cho các hạng mục đầu tư của dự án mở rộng giai đoạn 2 Gang thép Thái Nguyên. Nhưng 2 năm sau, SCIC đã rút 1.000 tỷ đồng này (khoảng 100 triệu cổ phần) theo chỉ đạo của Thủ tướng, khiến quy mô vốn điều lệ của TISCO xuống còn 1.840 tỷ đồng, các chỉ tiêu tài chính của doanh nghiệp cũng xấu đi.
Mặt khác, do dự án mở rộng giai đoạn 2 tạm dừng, và chưa có hướng giải quyết nên các nhà băng cho vay vốn đã hạ mức đánh giá tài chính của TISCO xuống mức thấp; tăng lãi vay lên 8% một năm... làm doanh nghiệp gặp khó khăn lớn trong cân đối dòng tiền.
Hội đồng quản trị công ty cho biết đã cung cấp tài liệu làm việc, giải trình và đề xuất kiến nghị với các ban ngành liên quan, nhằm tháo gỡ khó khăn để ổn định sản xuất kinh doanh và tiếp tục thực hiện dự án, nhưng đến nay vẫn chưa được tháo gỡ. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến thực hiện sản xuất kinh doanh của công ty và tư tưởng người lao động.
Kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ gần đây chỉ ra nhiều sai phạm được cho là lý do khiến đại dự án của 'chim đầu đàn' ngành thép rơi vào cảnh bi đát.
Tại thời gian thanh tra, tổng giá trị TISCO thanh toán cho dự án là hơn 4.400 tỷ đồng; tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả trên 3.800 tỷ đồng (hiện lãi vay phải trả hơn 40 tỷ đồng một tháng), trong đó thanh toán cho MCC trên 92% giá trị hợp đồng nhưng các hạng mục của dự án đều chưa hoàn thành. Đến năm 2013 MCC và các nhà thầu đã dừng thi công. TISCO đã thanh toán thay MCC tiền thuế (11,6 triệu USD) và chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị, trong khi MCC chưa chuyển đủ thiết bị, cung cấp nhiều máy móc sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam với giá trị xác định bước đầu là 38,8 triệu USD.
"Hiện một số thiết bị đã gỉ sét, hư hỏng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án, thiệt hại vốn đầu tư", kết luận thanh tra nêu.
Bên cạnh khuyết điểm, sai phạm của TISCO, VnSteel, cơ quan thanh tra cho rằng Bộ Công Thương chưa thực hiện đầy đủ chức năng nhiệm vụ được giao liên quan đến dự án.
Về xử lý trách nhiệm, Thanh tra Chính phủ đã chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan đến khuyết điểm, sai phạm nêu tại Kết luận thanh tra. Đồng thời kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự tại dự án.
Bế tắc trong giải quyết tồn đọng tại dự án mở rộng giai đoạn 2 Gang thép Thái Nguyên cũng được ông Nguyễn Đình Phúc - Tổng giám đốc Tổng công ty Thép Việt Nam (chiếm 65% vốn tại TISCO) một lần nữa nêu tại cuộc họp Ban chỉ đạo xử lý 12 dự án thua lỗ nghìn tỷ, diễn ra đầu tháng 4.
Ông Phúc cho biết hiện nay việc đàm phán với nhà thầu MCC vẫn gặp khó khăn. Điều kiện tiên quyết là phải tăng vốn đầu tư thêm 100 triệu USD để hoàn thành dứt điểm dự án, nên Tổng công ty Thép đang chờ ý kiến của Bộ Tư pháp về xử lý pháp lý. Tuy nhiên, đại diện Bộ Tư pháp cho rằng phía công ty phải làm rõ các vướng mắc, cáo bạch rõ thực trạng dự án để xử lý theo hướng có lợi hơn.
Chỉ đạo tại cuộc họp, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu, sớm bàn giao Tổng công ty Thép từ Bộ Công Thương về SCIC, để thực hiện xử lý dứt điểm hợp đồng EPC và khoản giải chấp bảo lãnh còn vướng mắc để sớm tiến hành cổ phần hóa.