Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chiều 11/10, Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Nghị quyết về cơ chế đặc thù cho Hải Phòng, Nghệ An, Thừa Thiên - Huế.
Nghị quyết có nội dung đề xuất phát triển khu thương mại tự do tại thành phố Hải Phòng.
Khu thương mại tự do là khu vực có ranh giới địa lý xác định, do Quốc hội quyết định thành lập. Theo Bộ trường Dũng, khu thương mại tự do được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá, có mô hình quản lý được tổ chức phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển của khu thương mại tự do. Khu thương mại tự do được tổ chức thành các khu chức năng, phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, mục tiêu phát triển.
Tại Hải Phòng, khu thương mại tự do dự kiến nghiên cứu xây dựng trên cơ sở đánh giá, phân tích cơ chế, chính sách đang áp dụng tại những mô hình thành công trên thế giới, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn tới.
Bên cạnh đó, Chính phủ quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù và mô hình quản lý phù hợp đối với Khu thương mại tự do tại Hải Phòng, báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi thực hiện, trình Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Theo lãnh đạo Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Việt Nam hiện chưa có khu thương mại tự do và văn bản quy phạm pháp luật chưa đề cập đến mô hình này. Tuy nhiên, việc hình thành khu thương mại tự do là một yêu cầu tất yếu ở nhiều nước trên thế giới. Đặc biệt, thời gian vừa qua chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các khu thương mại tự do ở UAE, Singapore và Trung Quốc.
Do vậy, dự thảo Nghị quyết quy định khái niệm về khu thương mại tự do, cơ quan có thẩm quyền thành lập và ban hành cơ chế, chính sách, nguyên tắc xây dựng cơ chế chính sách áp dụng cho Khu để làm cơ sở cho thành phố Hải Phòng và các cơ quan liên quan tổ chức nghiên cứu, đề xuất cụ thể báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định sau khi Nghị quyết được ban hành.
Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cũng cho rằng việc quy định hình thành khu thương mại tự do là vấn đề quan trọng, không chỉ dưới giác độ kinh tế mà còn liên quan đến quốc phòng, an ninh, hội nhập, ổn định chính trị và trật tự, an toàn xã hội. Việc thành lập khu thương mại tự do không chỉ dừng ở phạm vi của cơ chế, chính sách đặc thù riêng lẻ mà gắn với việc xây dựng các thể chế, thiết chế pháp luật có tác động lớn.
“Vì vậy, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, Chính phủ cần báo cáo Bộ Chính trị xem xét, chấp thuận về chủ trương trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định”, ông Cường cho biết.
Tờ trình và dự thảo Nghị quyết nêu khu thương mại tự do sẽ được áp dụng các chính sách đặc biệt, đột phá, gồm chính sách về đất đai, quy hoạch, tổ chức chính quyền, ưu đãi đầu tư, thuế... Tuy nhiên, quy định tại dự thảo chưa làm rõ được nội hàm của các cơ chế này. Báo cáo đánh giá tác động cũng nêu cơ chế, chính sách áp dụng cho khu thương mại tự do sẽ có những quy định mới, có thể không phù hợp với các luật hiện hành.
Chính sách áp dụng cho khu thương mại tự do sẽ có những quy định mới, có thể không phù hợp với các luật hiện hành như: Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật NSNN, các quy định của pháp luật về thuế…
Ông Cường nhấn mạnh, tất cả những nội dung trên đều thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội theo quy định của Hiến pháp và pháp luật hiện hành. Do đó, việc cho phép Chính phủ quy định về các chính sách áp dụng cho khu thương mại tự do và báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trước khi thực hiện là chưa phù hợp về thẩm quyền.
Ông cho rằng đề nghị cần nghiên cứu thận trọng, kỹ lưỡng để bảo đảm tính thuyết phục, tạo sự đồng thuận cao.