Cách đây đúng 1 năm, vào tháng 9/2018, Tổng thống Trump nói trên Twitter: “Giá Apple sẽ tăng do thuế nhập về từ Trung Quốc rất lớn. Nhưng có 1 giải pháp đơn giản mà thuế sẽ về 0 ngay lập tức. Đó là tạo ra những sản phẩm ở Mỹ thay vì Trung Quốc. Hãy bắt đầu xây dựng nhà máy mới ngay bây giờ. Thật hào hứng!”.
Khác với ông Trump, các chuyên gia công nghệ và tài chính không lạc quan như thế. Trái lại, họ nghĩ một chiếc iPhone “nhà làm” là một ý tưởng tệ và đắt đỏ.
Giá thành iPhone sẽ tăng 10 - 35% nếu sản xuất ở Mỹ
Hiện giờ, phần lớn các bộ phận iPhone vẫn được sản xuất ở Trung Quốc. Đến khâu lắp ráp vẫn là Trung Quốc, ngoại trừ một lượng rất ít ở Brazil.
Trong tương lai, nếu Mỹ muốn gắn mác “Made in USA” thì sẽ có 2 kịch bản xảy ra. Thứ nhất, các bộ phận của điện thoại nhà Táo vẫn sẽ được sản xuất ở đất nước tỷ dân rồi nhập về Mỹ lắp ráp. Điều này sẽ làm chi phí tăng ít nhất từ 10 đến 40 USD/ mỗi chiếc do phí nhân công, vận chuyển, logistics… Khoản này nghe có vẻ nhỏ - nhưng so với “hàm lượng lao động” trong mỗi chiếc iPhone sản xuất ở Trung Quốc chỉ khoảng 8 USD - dễ thấy rằng nếu đem về Mỹ thì phí phát sinh đã tăng lên từ 2 đến gấp 5 lần!
Đó là chỉ mới tính “sương sương”, chưa kể Apple đã xây dựng một hệ thống sản xuất iPhone toàn diện ở Trung Quốc. Để “vác” cả một hệ thống như vậy về Mỹ, chi phí cho cơ sở hạ tầng sẽ vô cùng lớn. Lưu ý thêm, Apple còn phải thuyết phục các đối tác sản xuất linh kiện cho mình thuyên chuyển nhân viên giám sát từ Trung Quốc sang Mỹ - điều không hề dễ dàng.
Tiếp đến kịch bản thứ hai, nếu hầu hết bộ phận iPhone được sản xuất rồi lắp ráp ngay trên chính nước Mỹ thì sao? Ông Bryan Ma - nhà phân tích đến từ tập đoàn nghiên cứu thị trường IDC cho biết: “Người Mỹ sẽ gánh chịu hậu quả ngay lập tức nếu điều ấy xảy ra. Chi phí mỗi chiếc iPhone sẽ tăng từ 10-25%. Và hiện giờ giá iPhone đã ở mức 1000 USD, 25% của con số này không thể đùa được, bất kể Apple gánh chịu chi phí sản xuất gia tăng hay ném nó về phía người tiêu dùng bằng cách tăng giá thành bán ra”.
Ông Tim Bajarin - chủ tịch công ty tư vấn Creative Strategies cũng có ý kiến tương tự: “Giá cả bán ra sẽ tăng từ 20 đến 35% nếu iPhone thật sự được sản xuất tại Mỹ”.
iPhone 11 vừa tung ra với giá khá dễ chịu
iPhone 11 vừa ra mắt có giá ở Mỹ là 699 USD, nếu nó “made in USA” thì mức giá sẽ phải từ 736 - 944 USD.
Tương tự, iPhone 11 Max từ 1.099 USD sẽ bị “đội” lên tới mức cao nhất lên tới 1.483 USD. Những con số trên trời này đã khiến bạn ái ngại hơn chưa? Nhưng, đó vẫn chưa phải là toàn bộ vấn đề!
iPhone được sản xuất tại Trung Quốc không đơn giản vì rẻ
Trung Quốc từ lâu không còn là “công xưởng giá rẻ” của thế giới. Nếu chỉ vì chi phí lao động thấp, tại sao Apple không sản xuất tại Nicaragua - một đất nước Trung Mỹ gần hơn về mặt địa lý?
Câu trả lời là lao động Trung Quốc không chỉ có mức giá dễ chịu mà còn sở hữu tay nghề cao. CEO Tim Cook cũng khẳng định: Apple cần một tổ hợp “hiếm” bao gồm nhân công giỏi, quy trình robot tinh vi và nền khoa học máy tính phát triển. Tổ hợp này không chỉ sẵn có ở Trung Quốc mà còn liên tục được Apple đầu tư phát triển suốt nhiều năm nay.
“Nguyên nhân thực tế [mà Apple sản xuất iPhone tại Trung Quốc] chính là người lao động có kĩ năng tốt, quy mô tập trung của họ tại một địa điểm đậm đặc và các loại kĩ năng cũng rất đa dạng” - theo Tim Cook.
So sánh với Trung Quốc, Hàn hay Nhật cũng đáp ứng được nhân công có kĩ năng cao nhưng số lượng kém và chi phí đắt hơn. Trong khi đó, Việt Nam hay Malaysia có nguồn lao động dồi dào, giá rẻ nhưng cơ sở vật chất cũng như tay nghề chưa thật sự đáng để Apple tin cậy. Trong tương lai, việc lắp ráp ở các nước Đông Nam Á có thể xảy ra nhưng hầu hết những chiếc iPhone vẫn sẽ tiếp tục “made in China” mà thôi.