"Bộ máy cồng kềnh" và áp lực kinh tế
Những đợt sa thải hàng loạt trong ngành công nghệ toàn cầu đang khiến nhiều người lo sợ về việc con người bị máy móc thay thế. Tuy nhiên, một nghiên cứu của Brookings Institution và Yale University cho thấy AI hiện chưa gây ra những biến động đáng kể trên thị trường lao động Mỹ. Dù công nghệ này lan rộng nhanh chóng, số liệu việc làm vẫn ổn định hơn nhiều so với giai đoạn xuất hiện Internet hay máy tính cá nhân. Báo cáo kết luận: "Những gì chúng ta đang chứng kiến không phải là làn sóng mất việc, mà là sự dịch chuyển vai trò trong công việc".
Nỗi sợ hãi phần lớn xuất phát từ chuỗi cắt giảm nhân sự rầm rộ tại các tập đoàn lớn. Amazon đã sa thải khoảng 14.000 nhân viên trong năm 2025. Thế nhưng, theo CEO Andy Jassy, nguyên nhân không nằm ở việc "robot thay người" mà là do bộ máy phình to quá mức sau giai đoạn tăng trưởng nóng thời hậu Covid-19. "Chúng tôi cần tái thiết lại cấu trúc tổ chức, loại bỏ những tầng nấc không cần thiết để trở nên nhanh nhạy hơn", ông Jassy cho biết.
Một góc nhìn khác từ Reuters cho thấy, làn sóng sa thải toàn cầu năm 2025 phần nhiều bắt nguồn từ nền kinh tế suy yếu và nhu cầu tiêu dùng sụt giảm. Các công ty công nghệ đang phải đối mặt với áp lực lợi nhuận thấp, trong khi vẫn đầu tư mạnh vào nghiên cứu và hạ tầng AI – một lĩnh vực tốn kém nhưng mang tính chiến lược lâu dài. Cắt giảm nhân sự trở thành biện pháp để "giữ sức" trong cuộc đua công nghệ, hơn là hành động thay thế con người bằng máy móc ngay lập tức.
AI thay đổi cách làm việc, không xóa bỏ công việc
Không thể phủ nhận AI đang định hình lại cấu trúc lao động. Các vị trí dễ bị tự động hóa như nhập liệu, hỗ trợ khách hàng, kiểm duyệt nội dung cơ bản đang dần được thay thế bằng mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). Dario Amodei, CEO của Anthropic, cảnh báo rằng trong vòng 3–5 năm tới, làn sóng này có thể lan rộng đến cả những ngành nghề "áo trắng" như tư vấn, luật và kế toán.
Song, ông Amodei cũng nhấn mạnh: "AI sẽ thay đổi cách chúng ta làm việc, chứ không xóa bỏ khái niệm công việc". Điều này có nghĩa, thay vì biến con người thành nạn nhân, AI có thể biến họ thành người chỉ huy nếu biết cách thích nghi. Lịch sử kinh tế đã chứng minh, từ máy hơi nước đến Internet, công nghệ đột phá luôn mở ra hàng triệu công việc mới chưa từng tồn tại, như kỹ sư huấn luyện mô hình, chuyên gia đạo đức dữ liệu hay nhà quản lý AI.
Sự khác biệt lần này nằm ở tốc độ. AI tiến hóa nhanh đến mức tạo ra khoảng cách giữa những người nắm bắt công nghệ và những người bị bỏ lại. Điều này đặt ra thách thức về việc đào tạo lại (reskilling) cho lực lượng lao động.
Ngay cả trong các công ty đang đầu tư mạnh vào AI, con người vẫn giữ vai trò trung tâm. Một giám đốc nhân sự tại Microsoft cho biết: "Chúng tôi không cắt người vì AI. Chúng tôi đang tái cấu trúc để mọi người có thể làm việc cùng AI hiệu quả hơn". Khi AI làm nhanh hơn, chính xác hơn, con người cần tập trung vào sáng tạo, cảm xúc và tư duy chiến lược – những năng lực mà máy móc khó bắt chước. Câu hỏi hiện tại không còn là "AI có cướp việc làm không", mà là "chúng ta sẽ học cách làm việc với AI như thế nào".