Tăng tính chuyên nghiệp cho hoạt động quảng cáo…
Với góc độ của một người hoạt động trong lĩnh vực giải trí, Diễn viên; Hoa hậu Quý bà Hòa bình Quốc tế 2022 Phan Kim Oanh chia sẻ, việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật QC, đặc biệt là lần đầu tiên quy định rõ trách nhiệm của người nổi tiếng, chuyên gia hay người có ảnh hưởng, là điều rất cần thiết và đáng hoan nghênh.
Theo nữ diễn viên, đó là một bước tiến quan trọng để ngành QC phát triển lành mạnh, minh bạch và bền vững hơn. Bởi khi đã đứng ra giới thiệu một sản phẩm, những người nổi tiếng, có tầm ảnh hưởng – không chỉ đơn thuần là “người truyền tải”, mà còn là người góp phần tạo ra niềm tin cho công chúng. Và niềm tin đó không thể đến từ sự dễ dãi.
“Bản thân tôi, nếu nhận lời QC cho một sản phẩm hay dịch vụ nào đó, đều rất kỹ lưỡng trong việc tìm hiểu nguồn gốc, chất lượng, uy tín của thương hiệu. Tôi luôn đặt câu hỏi: Sản phẩm này có thực sự tốt? Có an toàn không? Có phù hợp với những giá trị mà tôi hướng đến không? Vì tôi hiểu, một lời giới thiệu của mình có thể ảnh hưởng đến hàng ngàn, hàng triệu NTD, đặc biệt là phụ nữ, các bà mẹ – những người luôn đặt niềm tin rất lớn vào hình ảnh và lời nói của người họ yêu mến.
Nếu có doanh nghiệp nào mà tôi hướng tới đồng hành hoặc là gương mặt đại diện, tôi luôn làm việc với tinh thần tôn trọng sự thật, bảo vệ NTD và giữ gìn hình ảnh đôi bên. Sự trung thực và đạo đức trong QC không chỉ giúp xây dựng thương hiệu bền vững, mà còn là cách để những người nổi tiếng như tôi giữ được sự yêu mến và tôn trọng từ công chúng” - Hoa hậu Quý bà Hòa bình Quốc tế 2022 Phan Kim Oanh cho biết.
Liên quan đến nội dung quan trọng này, Nữ hoàng Hoa hồng; Chủ thương hiệu thời trang Hương Queen Bùi Thanh Hương cho rằng, thực tế cuộc sống và đòi hỏi của thị trường nên rất nhiều người nổi tiếng được doanh nghiệp mời để QC sản phẩm và trong vai những NTD để có thể chuyển tải những thông điệp, tác dụng của sản phẩm, để sản phẩm có cơ hội đến gần hơn với NTD. Đây là hoạt động mà nữ doanh nhân cho là rất cần thiết. Và để sản phẩm đến tay NTD, theo chủ thương hiệu Hương Queen, cần rất nhiều kênh khác nhau, trong đó có việc sử dụng những người nổi tiếng để quảng bá, giới thiệu sản phẩm. Thông qua đó, sản phẩm sẽ đến tay NTD nhanh hơn. Và NTD sẽ có cơ hội tiếp cận các sản phẩm có giá trị. Tuy nhiên, thực tế có nhiều người nổi tiếng đã QC sai sự thật dẫn đến những hệ lụy vô cùng đáng tiếc…
“Thực tế, NTD luôn tin vào người nổi tiếng và họ cũng là thần tượng của mình để mua các sản phẩm trải nghiệm. Hiện tại, các điều luật đã siết chặt hơn việc quản lý hoạt động QC có người nổi tiếng tham gia để phản ánh một cách chân thực, đúng về sản phẩm, đặc biệt khi nhận một sản phẩm QC thì sản phẩm này phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, chế tài, bảo đảm chất lượng cũng là một thách thức” - bà Bùi Thanh Hương nhấn mạnh.
Cần hệ thống chế tài đủ mạnh!
Theo Luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài – Giám đốc Công ty Luật TNHH Thuế và Luật Hà Nội (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội), việc Quốc hội chính thức bổ sung quy định về trách nhiệm của người chuyển tải nội dung QC trong Luật Quảng cáo sửa đổi là một bước tiến quan trọng, mang tính điều chỉnh kịp thời đối với thực trạng nhức nhối đang diễn ra trong xã hội gần đây.
Trên thực tế, bà phản ánh không ít trường hợp người nổi tiếng, KOL (Key Opinion Leader), chuyên gia hoặc các cá nhân có ảnh hưởng trên mạng xã hội – vốn sở hữu lượng người theo dõi lớn và tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ – đã tham gia quảng bá sản phẩm, dịch vụ mà không kiểm chứng rõ ràng về chất lượng, nguồn gốc hay độ an toàn. Điển hình, vụ việc kẹo rau củ Kera, các quảng cáo về sữa, thực phẩm chức năng,… bị thổi phồng về công dụng của sản phẩm. Khi NTD gặp vấn đề do quá tin tưởng vào những lời QC, giới thiệu đó, những người chuyển tải nội dung lại phủi bỏ trách nhiệm với lý do chỉ “giới thiệu hộ” hoặc “không có chuyên môn kiểm định”; “Không biết thành phần”; “Nhận QC theo hợp đồng” …
Cách thức QC này đã tạo ra lỗ hổng pháp lý nghiêm trọng, đẩy rủi ro về phía NTD – những người không có đủ thông tin, kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng để tự bảo vệ mình. Trong khi đó, ở các quốc gia có hệ thống pháp luật phát triển như Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc, trách nhiệm của người chuyển tải QC được xác lập rõ ràng. Do đó, việc bổ sung trách nhiệm của người chuyển tải, người có ảnh hưởng, đặc biệt trong việc xác minh về độ tin cậy, cung cấp tài liệu liên quan đến nội dung QC… đã góp phần “khép kín dây chuyền trách nhiệm” từ nhà sản xuất, đơn vị phân phối cho đến những người tham gia QC sản phẩm, nhằm thiết lập một môi trường QC minh bạch, công bằng, đồng thời gia tăng mức độ bảo vệ pháp lý cho NTD.
Để các quy định mới thực sự đi vào cuộc sống và tạo ra tác động tích cực, theo Luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài, cần một hệ thống chế tài đủ mạnh với các quy định rõ ràng, cụ thể. Thứ nhất, về chế tài pháp lý: Mức xử phạt cần được xây dựng dựa trên hai yếu tố: Mức độ thiệt hại gây ra cho NTD và lợi ích kinh tế mà người chuyển tải nhận được từ hoạt động QC. Ngoài hình phạt tiền, cần bổ sung các biện pháp khắc phục hậu quả như buộc cải chính công khai, xin lỗi, hoặc thậm chí cấm tham gia hoạt động QC trong thời hạn nhất định đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng hoặc tái phạm.
Thứ hai, về quy định kỹ thuật: Cần ban hành hướng dẫn chi tiết về nghĩa vụ thẩm định tối thiểu về nội dung mình đăng tải trước khi QC, không được tiếp tay cho việc QC các sản phẩm không rõ nguồn gốc, đưa thông tin sai sự thật, hoặc gây hiểu nhầm. Đồng thời cần công khai tính chất thương mại của bài đăng – một hoạt động nhằm mục đích QC hoặc được tài trợ, để NTD được biết. Đặc biệt, cần thiết lập cơ chế quản lý danh sách người có ảnh hưởng (influencer) tương tự một số nước đã làm, để cơ quan chức năng có thể theo dõi và xử lý khi có dấu hiệu vi phạm.
“Và, điều then chốt, đó là cần một đầu mối quản lý thống nhất, chuyên trách, có năng lực và công cụ kiểm tra, xử lý thực thi hiệu quả. Nếu không giải quyết được bài toán thực thi thì những quy định dù có tiến bộ đến đâu cũng sẽ khó phát huy được tác dụng trong thực tiễn!” – Luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài nhận định.
Luật sư Nguyễn Thị Thu Hoài
Theo Nữ hoàng Hoa hồng Bùi Thanh Hương, đối với các sản phẩm cần kiểm chứng và quản lý chặt chẽ, cơ quan chức năng cần quản lý chặt chẽ hơn và có chế tài xử phạt nghiêm minh để tạo tính răn đe và phải được doanh nghiệp cung cấp đầy đủ các giấy tờ pháp lý. Bởi những người nổi tiếng tham gia QC hay NTD cũng thường chỉ căn cứ vào giấy tờ công bố các thủ tục pháp lý như vậy mà thôi. Và đến khi xảy ra sự vụ mới phát hiện ra sai phạm.
Và để quản lý được, cơ quan chức năng cần tiến hành các giải pháp đồng bộ. Cụ thể, thứ nhất, các cơ quan cần có các giải pháp để cấp phép sản phẩm. Khi các sản phẩm ra thị trường phải là những sản phẩm đạt chất lượng. Đơn vị cấp phép nếu phát hiện ra sai phạm của sản phẩm thì những đơn vị cấp phép phải là những đơn vị đầu tiên chịu trách nhiệm; Thứ hai, phải tuyên truyền rộng rãi để người dân nắm được thông tin, cũng như có các giải pháp để tìm kiếm được các sản phẩm có chất lượng. Thứ ba, với những người nổi tiếng khi QC về sản phẩm cần có các cam kết về mặt giấy tờ, thủ tục pháp lý, chứ không thể QC mà không có bằng chứng gì chứng thực hiệu quả và chứng minh họ đã sử dụng sản phẩm. Và nếu như phát hiện ra các sai phạm liên quan đến QC của người nổi tiếng thì cần xử lý nghiêm khắc sai phạm.
“Theo tôi, hiện nay các chế tài xử phạt cũng đã có, nhưng ngoài xử phạt hành chính, cần có các chế tài xử phạt mạnh hơn để tạo mức độ răn đe, để làm sao khi nhận các hợp đồng QC sản phẩm, người nổi tiếng phải cân nhắc và thận trọng hơn khi tiếp nhận. Bên cạnh đó, khi phát hiện các sản phẩm sai phạm, doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm. Hiện nay, các doanh nghiệp đã phải chịu trách nhiệm rồi nhưng trước khi công bố sản phẩm cũng cần phải có các giấy tờ pháp lý, thủ tục liên quan chứng minh sản phẩm đảm bảo chất lượng cho NTD an tâm sử dụng” - bà Bùi Thanh Hương nói.
“QC là một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại. Nhưng nó chỉ thực sự có ý nghĩa khi gắn liền với sự tử tế và trách nhiệm. Tôi tin rằng với quy định mới này, ngành QC Việt Nam sẽ ngày càng chuyên nghiệp và nhân văn hơn!.
Tôi mong rằng các cơ quan quản lý sẽ có hướng dẫn cụ thể, dễ hiểu, dễ áp dụng cho cả doanh nghiệp và người nổi tiếng; Tổ chức các buổi tập huấn, chia sẻ để mọi người hiểu rõ quy định; Và quan trọng là có cách bảo vệ những người làm đúng, làm chân thật - để họ không bị đánh đồng với những trường hợp QC sai sự thật, thiếu trách nhiệm…”.
Diễn viên; Hoa hậu Quý bà Hòa bình Quốc tế 2022 Phan Kim Oanh
“Trong thời gian vừa qua, chúng ta cũng đã tăng cường giám sát và khắc chế được một số sản phẩm kém chất lượng ra thị trường. Tuy nhiên, vẫn cần siết chặt và có các quy định khắt khe hơn để mang đến các sản phẩm chất lượng cho NTD!”.
Nữ hoàng Hoa hồng; Chủ thương hiệu thời trang Hương Queen Bùi Thanh Hương