Thời gian gần đây, nhu cầu sử dụng vật liệu cát xây dựng tăng đột biến. Ngược lại, thị trường cung cấp cát đang có xu hướng giảm sút bởi giấy phép khai thác đang được cơ quan chức năng ngày một siết chặt.
Tại Kon Tum, hàng loạt mỏ cát trên sông Đăk Bla (TP.Kon Tum) đã được các ngành chức năng cấp giấy phép khai thác. Kéo theo đó, giá cát cũng được đẩy lên cao, từ 250.000-350.000 đồng/m3.
Khi giá cát tại tỉnh Kon Tum tăng cao, một số mỏ cát chưa được cấp giấy phép khai thác tại huyện Chư Păh (tỉnh Gia Lai) bắt đầu có xu hướng hoạt động nhộn nhịp trở lại.
Theo cánh tài xế cho biết, do giá cát tại Kon Tum tăng cao nên các tài xế xe tải đã kết hợp với một số chủ mỏ cát lậu tại huyện Chư Păh ngày đêm hút cát để cung cấp cho thị trường xây dựng tại tỉnh Gia Lai. Do không phải đánh thuế và quãng đường di chuyển lại gần hơn nên sẽ lãi hơn.
Để ghi nhận thực trạng trên, phóng viên đã có mặt tại mỏ cát của một chủ tên là Tiến, nằm trên địa phận thôn 3, Thị trấn Yaly (huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai).
Chỉ cách QL14 chừng 50m, chúng tôi đã nghe rõ tiếng máy hút cát hoạt động, tiếng máy hút cát càng rõ hơn. Theo quan sát, một xe tải hiệu KaMaz màu xanh đang hút cát từ dưới suối lên. Trong vai một người đi mua cát về xây nhà, chủ cát tên Tiến cho biết: “Cát ở đây chủ yếu là cát xây và cát đổ nền và cung cấp cho thị trường Gia Lai”.
Điểm điểm cát lậu ngang nhiên khai thác giữa ban ngày (Ảnh: Doanhnhan.vn/ Du Nghĩa).
Khi phóng viên đề cập đến chuyện giấy phép khai thác cát, anh Tiến, than thở: “Để làm được một giấy phép khai thác cát phải tốn khoảng 500 triệu đồng và mất khá nhiều thời gian. Chính vì vậy, chúng tôi tranh thủ khai thác lén thôi”.
Khi chúng tôi ngỏ ý muốn mua cát xây với khối lượng lớn, do không đủ cung cấp nên anh Tiến đã chỉ cho chúng tôi một mỏ cát cũng không được cấp giấy phép và có giá thành rẻ hơn các mỏ được cấp giấy phép khác.
Theo lời chỉ dẫn, chúng tôi tìm đến mỏ cát nằm sát với chân cầu thôn 3, huyện Chư Păh (cách mỏ cát anh Tiến chừng 500m). Theo ghi nhận, một máy hút cát cũng đang bơm cát trực tiếp từ lòng sông lên xe tải. Điều đáng ngại là tại vị trí bơm cát nằm sát với chân cầu của QL14. Nhiều người dân lo ngại, nếu tình trạng này không được chấm dứt, móng cầu bị rút ruột và không tránh khỏi việc sập cầu bất cứ lúc nào.
Hoạt động khai thác cát ồ ạt là nguyên nhân dẫn đến sạt lở đất (Ảnh: Doanhnhan.vn/ Du Nghĩa).
Nhiều người dân còn phản ánh, tại 2 xã Hà Tây và xã Đăk Tờ Ver (huyện Chư Păh) một số mỏ cát được cấp giấy phép. Tuy nhiên, tình trạng khai thác cát lại diễn ra ồ ạt, máy móc được đặt khắp nơi và ngay sát bờ sông nên khiến hàng trăm m2 đất canh tác và hoa màu của người dân 2 bên bờ sông bị cuốn trôi theo sông.
Theo quan sát của phóng viên, 2 bên bờ sông tại xã Đăk Tờ Ver bị sạt lở nghiêm trọng, hàng trăm m2 đất nông nghiệp đã bị nước cuốn trôi. Dọc bờ sông, đã xuất hiện nhiều vết nứt lớn, chạy dài và ăn sâu vào đất canh tác của người dân.
Người dân chỉ biết nhìn hàng trăm m2 đất nông nghiệp trôi theo sông (Ảnh: Doanhnhan.vn/ Du Nghĩa).
Trên bờ sông, nhiều “núi cát” cao ngất ngưởng của một số doanh nghiệp khai thác cát và tập kết ngay tại xã Đăk Tờ Ver và xã Hà Tây.
Một người dân địa phương cho biết: “Các doanh nghiệp khai thác cát quá mức khiến đất đai của gia đình trôi theo sông, nhưng cũng không thấy họ đền bù gì và cũng không biết kêu ai”.
Trả lời phóng viên về vấn nạn khai thác cát ồ ạt diễn ra trên địa bàn, ông Trần Đắc Thắng (Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Chư Păh), khẳng định: “Tại thôn 3 hiện chưa có điểm mỏ nào được cơ quan chức năng cấp phép khai thác. Phòng Tài nguyên và Môi trường cũng liên tục truy quét các đối tượng khai thác cát trái phép. Tuy nhiên, lợi dụng thời gian ngoài giờ hành chính và ngày nghỉ, các đối tượng đã lén lút khai thác”.
Hàng trăm m2 đất của người dân bị "nuốt trôi" vì hoạt động khai thác cát ồ ạt (Ảnh: Doanhnhan.vn/ Du Nghĩa).
“Vùng thượng nguồn của 2 xã Đăk Tờ Ver và xã Hà Tây tình trạng sạt lở đất đang diễn ra đúng như quý báo phản ánh, phía hạ nguồn có doanh nghiệp Hưng Cường đang khai thác cát. Tuy nhiên vẫn chưa xác định được nguyên nhân sạt lở có phải do khai thác cát của doanh nghiệp Hưng Cường gây ra hay không. Về vấn đề này, UBND tỉnh Gia Lai đang chỉ đạo cho Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND huyện Chư Pah tiến hành làm rõ nguyên nhân sạt lở”, ông Thắng cho biết thêm.
Sự ngang nhiên lộng hành của các mỏ cát chui này đã đến lúc phải bị chấm dứt. Tuy nhiên, để làm được điều này, có lẽ cần sự phối hợp và quyết tâm thực sự của các cơ quan chức năng địa phương, còn nếu không, "cát tặc" vẫn sẽ lộng hành, nguồn lợi từ tài nguyên sẽ tiếp tục chui vào túi của một nhóm người mà thôi...