Cần các giải pháp số phòng ngừa gian lận thương mại trên không gian mạng

Vấn đề nóng…

Phát biểu tại Diễn đàn với chủ đề: “GLTM trên không gian mạng: Thách thức và giải pháp ngăn chặn” được tổ chức chiều 30/12, ông Hoàng Quang Phòng – Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, vấn đề GLTM trên không gian mạng là vấn đề nóng những ngày áp Tết Dương lịch, tết Nguyên đán…

Theo Phó Chủ tịch VCCI, thời gian gần đây, tình hình tội phạm và GLTM vẫn diễn biến phức tạp tại nhiều tỉnh, thành phố lớn của cả nước như: TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Hà Nội, Hưng Yên, Hải Phòng, Bắc Ninh… Các hành vi vi phạm trải rộng từ sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT), kinh doanh hàng hết hạn sử dụng, hoặc không rõ nguồn gốc đến tiêu thụ hàng nhập lậu, hàng không có hóa đơn chứng từ gây nhiều khó khăn cho lực lượng chức năng.

Theo ghi nhận từ Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, chỉ tính riêng quý III/2025, các đơn vị, địa phương đã phát hiện, bắt giữ và xử lý hơn 31.000 vụ việc liên quan đến buôn lậu và GLTM. Số tiền thu nộp ngân sách Nhà nước vượt 3.600 tỷ đồng. Lực lượng chức năng đã khởi tố 462 vụ án hình sự với 915 đối tượng, phản ánh mức độ gia tăng cả về quy mô lẫn tính chất tinh vi của các hành vi vi phạm.

Ông Nguyễn Phương Sơn – Giám đốc Truyền thông Công ty Amway Việt Nam cũng phản ánh, thực tế Amway Việt Nam đã phát hiện trên không gian mạng, nhiều đơn vị có dấu hiệu kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ (các gian hàng trực tuyến không có, hoặc cung cấp không đầy đủ thông tin như quy định…); Không để lại thông tin liên hệ; Có dấu hiệu vi phạm về quảng cáo, thậm chí đưa ra các thông tin gây nhầm lẫn về công dụng sử dụng; Có dấu hiệu vi phạm về sở hữu trí tuệ… Trước thực tế đó, công ty đã kiến nghị những sai phạm trên đến nhiều cơ quan chức năng đề nghị xem xét và xử lý…

Bà Nguyễn Thị Thương -  Trưởng Ban Pháp chế Hiệp hội Bán hàng đa cấp Việt Nam cũng xác nhận, thực tế có tới hàng chục nghìn đường link bán hàng nêu trên. Có trường hợp giả nhãn mác, có dấu hiệu vi phạm về sở hữu trí tuệ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến những doanh nghiệp bán hàng đa cấp chân chính.

Cần giải pháp số...

 Để ngăn chặn các hành vi kinh doanh gian dối trên không gian mạng, theo bà Nguyễn Thị Thương, các sàn thương mại cần kiếm soát chặt chẽ hơn về hóa đơn, chứng từ, yêu cầu các đơn vị phải có giấy ủy quyền, chứng nhận của doanh nghiệp, thương hiệu mới được phép kinh doanh trên không gian mạng. Làm được điều này, ít ra chúng ta đã kiểm soát, ngăn chặn được từ đầu vào những đơn vị, cá nhân kinh doanh gian dối. Nên chăng, các sàn thương mại có thể ngăn chặn các gian hàng gian dối bằng các giải pháp số, không cho phép tìm kiếm, dừng các tên miền đó lại, nếu có biểu hiện vi phạm.

Đại diện đơn vị bị làm giả sản phẩm pháo hoa – Công ty TNHH MTV Hóa chất 21 (Bộ Quốc Phòng) cho hay, trước thực trạng GLTM sản phẩm của công ty trên không gian mạng, doanh nghiệp đã phối hợp với cơ quan chức năng tìm giải pháp giải quyết vấn nạn này. Vị đại diện này cũng khẳng định, đơn vị chỉ có duy nhất một trang web, cũng như trưng bày sản phẩm của công ty với những đặc điểm nhận dạng cụ thể, để phân biệt với các sản phẩm làm giả, làm nhái. Vì thế, người tiêu dùng nên nghiên cứu, xem xét kỹ lưỡng để tránh mua phải hàng giả, hàng nhái không đảm bảo sẽ rất nguy hiểm vì pháo hoa là sản phẩm đặc thù.

Liên quan đến việc lợi dụng người nổi tiếng để quảng cáo thuốc chữa bệnh,  thực phẩm chức năng, đại diện Công ty Dược phẩm Tâm Bình cho rằng, nên mở rộng cơ hội cho các dược sĩ được giới thiệu về các sản phẩm, nhưng họ phải chịu trách nhiệm cho những điều họ mà nói, ví dụ như thử nghiệm lâm sàng, các bằng chứng chứng minh tác dụng thật sự của loại thuốc, thực phẩm chức năng đó…

Đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, theo ông Nguyễn Đăng Sinh -  Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam, lĩnh vực thương mại điện tử liên quan đến rất nhiều luật. Luật Thương mại điện tử ra đời vào thời điểm này là rất kịp thời, có ý nghĩa đối với doanh nghiệp. Theo đó, các hành vi buôn bán, kinh doanh đều phải được xác định danh tính rõ ràng. Các sản phẩm liên quan đến sức khỏe người tiêu dùng phải được nghiên cứu, xem xét kỹ lưỡng trước khi cấp phép…; Đặc biệt vấn đề truy xuất hàng hóa cũng được chú trọng, quan tâm hơn với việc đưa hệ thống truy xuất nguồn gốc vào vận hành. Khi vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc, người tiêu dùng có thể chủ động truy xuất nguồn gốc để phát hiện, báo cáo các sàn về chất lượng hàng hóa, gian hàng đang kinh doanh hàng nhập lậu, hàng giả để các sàn có cơ sở xử lý sai phạm...

Từ ngày 23/12, Bộ Công Thương đã chính thức đưa hệ thống truy xuất nguồn gốc hàng hóa tại địa chỉ www.verigoods.vn vào vận hành. Với hệ thống này, khi Thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc hàng hóa có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, việc áp dụng sẽ trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp kinh doanh nhóm hàng hóa có mức độ rủi ro cao như: Hóa chất và sản phẩm có chứa hóa chất, tiền chất công nghiệp, tiền chất thuốc nổ, vật liệu nổ công nghiệp, nguyên liệu và sản phẩm thuốc lá, đồng thời khuyến khích áp dụng đối với các nhóm hàng hóa khác…