Vinnie Lauria - nhà đồng sáng lập Golden Gate Ventures cùng gia đình đã chuyển từ Thung lũng Silicon đến TP. Hồ Chí Minh vào năm 2022 để lập nghiệp. Trước đó, Lauria từng làm việc ở Singapore và San Francisco và anh tin rằng Việt Nam sẽ là "thánh địa mới" cho các công ty khởi nghiệp - giống như nhiều người nước ngoài khác.
“Đông Nam Á sẽ trở thành một động lực tăng trưởng toàn cầu trong 10 năm tới và Việt Nam sẽ là trung tâm,” Lauria nói với Bloomberg.
Vinnie Lauria và gia đình đã quen với cuộc sống ở Việt Nam. Ảnh: Bloomberg.
Đối với nhiều người phương Tây trước đây, Việt Nam là một quốc gia nghèo khó, chỉ có các ngành công nghiệp nhẹ đơn giản. Ngày nay, nhiều lập trình viên đang chuyển đến TP. Hồ Chí Minh - trung tâm thương mại của nước ta để khởi nghiệp. Các start-up tập trung vào mọi lĩnh vực, từ trị chứng mất ngủ đến cung cấp các khoản vay nhỏ...
Trung tâm khởi nghiệp Đông Nam Á
Theo báo cáo của KPMG International và HSBC Holdings, số lượng công ty khởi nghiệp ở Việt Nam đã tăng gần gấp đôi kể từ khi đại dịch bắt đầu cho đến giữa năm 2022. Một số nhà đầu tư lớn nhất thế giới, bao gồm Sequoia Capital, Warburg Pincus và Alibaba Group đang tích cực hỗ trợ các start-up với sản phẩm hứa hẹn.
Lauria thư giãn cùng bạn bè tại Sentry, một không gian làm việc chung ở TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Bloomberg.
Báo cáo từ Google, Temasek Holdings và Bain & Co cho thấy vào năm 2021, start-up Việt thu về số vốn kỷ lục 2,6 tỷ USD thông qua 233 giao dịch tư nhân, tăng mạnh so với mức 700 triệu USD trên 140 giao dịch trong năm 2020.
Theo Do Ventures, các công ty nước ta đang cạnh tranh tích cực với các đối thủ cùng ngành ở ASEAN, chiếm 13% tổng số vốn đầu tư mạo hiểm đổ vào khu vực sau Indonesia và Singapore vào năm 2021.
Chính phủ nước ta đặt mục tiêu đến năm 2030 biến TP. Hồ Chí Minh thành một thỏi nam châm thu hút vốn đầu tư công nghệ, trong đó kinh tế kỹ thuật số chiếm 40% tổng GRDP của thành phố. Bloomberg nhận định các chính sách đã bắt đầu phát huy hiệu quả.
Tạp chí kinh tế nhận định TP. Hồ Chí Minh có những yếu tố tạo nên một Thung lũng Silicon tiếp theo: hệ thống giáo dục nặng về toán và khoa học, ngành công nghiệp gia công phần mềm có tuổi đời hàng thập kỷ tạo ra nhiều kỹ sư tài năng, chính sách mở cửa kinh tế,...
Lê Hoàng Uyên Vy, đồng sáng lập Do Ventures, cho biết một thập kỷ trước, các nhà tài trợ có thể mất đến 6 tháng để cân nhắc một khoản đầu tư nhưng nay khác hẳn: "Nếu chúng tôi không đưa ra quyết định trong vòng một hoặc hai tháng, các quỹ khác chắc chắn sẽ thực hiện thỏa thuận. Trung bình mỗi tháng tôi gặp 10 quỹ ở nước ngoài"
Lê Hoàng Uyên Vy. Ảnh: Bloomberg.
Khó khăn phía trước
Suy thoái vốn đầu tư mạo hiểm toàn cầu, đơn đặt hàng nhà máy sụt giảm sẽ là những thách thức cho ngành công nghiệp đang lên của Việt Nam.
Trong một nghiên cứu năm 2022, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) nhận định "hệ sinh thái" khởi nghiệp ở nước ta vẫn còn non trẻ khi mới xuất hiện được một hoặc hai thập kỷ:
“Phân tích cho thấy cần có một số cải cách chính sách để tạo môi trường thuận lợi cho việc thành lập các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sự phát triển của các công ty khởi nghiệp công nghệ và cải thiện khả năng cung cấp tài chính.”
Số quỹ hỗ trợ start-up Việt Nam. Nguồn: NIC, Do Ventures.
ADB nhắc đến hiện tượng game Flappy Bird năm 2013 như một yếu tố thúc đẩy sức mạnh khởi nghiệp của Việt Nam. Flappy Bird sau đó đã bị gỡ bỏ nhưng trò chơi mở đường cho một thế hệ công ty mới như nhà cung cấp dịch vụ thanh toán di động VNPay - kỳ lân thứ hai của nước ta sau VNG Corp.
Tuy nhiên những khó khăn trên không làm giảm tốc độ đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Golden Gate Ventures của Vinnie Lauria đã bắt đầu hỗ trợ start-up trong nước từ năm 2014. Năm ngoái, quỹ mở văn phòng ở cả TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội.
Theo Vinnie Lauria, ông quyết định đổ tiền vào start-up Việt sau khi chứng kiến tốc độ tăng trưởng bình quân đầu người "phi thường" trong thập kỷ qua. Lauria nhận định chi tiêu trực tuyến còn có thể tăng gấp 5 lần trong vòng 6 năm tới.
Chảy máu chất xám ngược
Nguyễn An Nguyên, CEO công ty fintech Trusting Social được Sequoia hậu thuẫn nhận định xu hướng khởi nghiệp là một yếu tố giúp thúc đẩy công dân Việt Nam trở về quê hương. Anh đã trở về Việt Nam sau khi lấy bằng tiến sĩ kinh tế tại Đại học Rice ở Texas (Mỹ). Khoảng 2/3 nhân viên tại Trusting Social đều có ít nhất bằng thạc sĩ từ nước ngoài.
"Đây là một đợt hồi hương lớn, hay còn gọi là chảy máu chất xám ngược", tiến sĩ Nguyễn Nguyên nói.
Nhân viên tại Sentry. Ảnh: Bloomberg.
Đồng sáng lập Lê Hồng Minh của VNG thì cho rằng start-up trong nước đang trải qua quá trình chuyển đổi “cả ngày lẫn đêm”. Ông cũng dự đoán tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh và internet cao, dân số trẻ đông đảo và tầng lớp trung lưu đang phát triển nhanh sẽ giúp đất nước đi lên.
Bình Trần, nhà đồng sáng lập Ascend Vietnam Ventures cũng trở về Việt Nam từ Bay Area (Mỹ) cùng gia đình vào năm 2020. Ông nói:
“Việt Nam hiện tại khác rất nhiều so với những gì người nước ngoài nghĩ. Đây là một thị trường rất dễ tiếp cận và ngôn ngữ không phải là một rào cản lớn... bạn sẽ thấy rất nhiều tài năng trẻ khao khát tham gia khởi nghiệp cùng bạn.”